Het Jonas Daniel Meijerplein

En gij zult u verheugen op uw feesten

vond hij de scheepsbouw, hier de „gijn”. De „lajtsonim” (potsenmakers) van het Ghetto verheugden zich in een uitstekende reputatie.

Velen van hen werden in de Poeriemtijd actief door het publiceren van humoristische pamfletten, Poeriemkranten, die zij bij zulke gelegenheden plachten te verkopen. Eerst in een vrij laat stadium verscheen dit soort literatuur in het Nederlands, aanvankelijk was het Jiddisj de enige taal, die in het Asjkenazische Ghetto werd gebruikt.

De specimina, ons overgebleven uit vroegere eeuwen, imponeren veelal uitsluitend door een zekere openhartige, grove boertigheid. Maar het is ook wel moeilijk de humor van vroegere geslachten nauwkeurig te proeven. De Joodsche Poerim- of Vastelavonds-couRANT, die voor ons ligt, vangt als volgt aan:

„Op Hongerdag den 92 Maart is de Graaf van Marken op zijn Troon getreden, met zyn Vergadering om over de Goede tyd te redeneeren, toen begon de Graaf van Marken te verhaalen dat hy van de winter 1600 grove moppen opgeslokt hadt, met zyn Heeren, en gekogt by Anthony Koeke-bakker, dewelke de beste peperneuten heeft van 8 om een duit, zeer lekker, hard gebakken; toen sprak een van zyn Raadsheeren, dat is geen kos: voor zo een Heer als gy bent, toen ik de winter Turf kruide van het ys, heb ik by ieder Bakker vier duiten Bollen gegeeten met een ransoentje Genever, toen heb ik in vier weken tyds 43 Gulden aan Bollen gegeeten. Toen sprak de derde, ik heb myn geld gespaard om myn op Poerim-Avond vrolyk te maaken met myn vrouw en kinderen, zo heb ik 20 ton Aardappellen gekogt met 10 manden Spiering en 6 zakken grof meel voor Pannekoeken. Eenige liefhebbers dit schrikkelyk vreeten gelievende te zien, komen op Poerim-avond tusschen 7 en 3 uuren op Marken, in de verbrande Bakkersgang, agter aan beide waterkanten.”

Deze typering is voldoende voor een indruk van het genre. Maar, het dient herhaald: dit was reeds een Nederlands voorbeeld. De Jiddische exempelen zijn karakteristieker, hoezeer ook de sfeer dezelfde blijkt. Van één hunner samenstellers moge hier nog worden gewaagd: Gerrit Jacob Gosler, wonende op Uilenburg en bekend gebleven onder zijn beroepsnaam Sjloume Duikelaar. Van zichzelf getuigde hij:

70