Het Jonas Daniel Meijerplein

Wanneer de vromen opgaan

het niet veel beter, ook al verschijnen dan aan de horizon van onze herinnering namen als Chagam Tswi (R. Tswi Hirsch Aschkenazi), R. Eliazer Brod, R. Arje Leib, R. Saul zijn zoon, namen, die toch nog iets bekender waren gebleven, Maar voor het overige scheen reeds een veel vroeger geslacht met dit verleden te hebben afgerekend. De Plut-archus, die „bioi parallelloi” zou hebben kunnen schrijven van de Asjkenazische en Sefardische rabbijnen uit deze schone stad, is onder ons nooit opgestaan.

Hoe dit ook zij, wij mogen ons verplicht weten, de aandacht van de lezer toch nog eenmaal te richten op deze waarlijke vorsten der ballingschap, deze Geoniem,¹) deze verbazingwekkend-geleerde mensen, vervuld bovendien van een onwrikbaar geloof in het Jodendom, en dit dan opgevat in zijn meest ongebreidelde nationaal-Joodse vorm. Zonder ook maar in het minst verstrikt te worden in apologetische gedachtengangen, voegen wij er aan toe, dat het de gewoonte is geworden (ook in bepaalde Joodse kringen) ietwat sceptisch te staan tegenover de stroeve afgeslotenheid van het wettische geloof. Slechts hij, die groot is geworden temidden van een integraal Jodendom, zal kunnen aanvoelen, hoe brandend en levend dit Rabbijnse levenssysteem kan zijn en hoe onmisbaar het blijft voor werkelijke bezinning op Joodse waarden.

Binnen het raam van een moderne levensbeschrijving zal het in het algemeen niet eenvoudig zijn een mens te laten leven uit de sfeer van res-ponsen,²) die hij heeft achtergelaten. Welke perifere Jood van onze gemeente zal zich het hoofd breken over wetsbeslissingen, die Chagam Tswi tot de dag van vandaag vermaard hebben doen zijn in heel de Joodse wereld? Is er schrijnender voorbeeld nodig om onze afstand te markeren tot de kern onzer eigen geschiedenis? In de Bate Midrasjoth van Israël en Amerika is deze Raw van Amsterdam nog steeds kind aan huis, maar op alle pleinen van deze stad, ook op het Meijerplein, is hij in geen gestalte meer aanwezig. Geen bibliotheek van historische romans,

54

¹

^x) Geoniem (enkelvoud: Gaon) = „Excellenties”.

²

) Responsen = antwoorden op vragen uit de Joodse wetspraktijk (Sje-eloth = vragen; Tesjoewoth = antwoorden; de Sje’eloth oe Tesjoewoth-literatuur is voor de Joodse historie der diaspora van het grootste belang).