Lieve ouders - Brieven van beroemde Nederlandse kinderen

de loop der eeuwen brieven werden geschreven. En we noemen, behalve het klei en de payrus, die we al hebben ontmoet: steen, brons, lood, ivoor, goud, aardewerk, hout... schedels!

Even wordt de lezer wellicht ongelovig, maar wij vertellen u dat kostelijke verhaal uit het vijf deboek van Herodotus’Historiën, waar verteld wordt, hoe de tiran Histiaeus een geheime boodschap laat overbrengen op de kaal geschoren schedel van een vertrouwde slaaf, die daarna zijn haar moest laten groeien en die bij aankomst alleen moest zeggen: scheer mijn schedel kaal.

Maar in de regel waren ook bij Grieken en Romeinen schedels niet het gebruikelijke postpapier. Het materiaal schijnt ook zo ingewikkeld en wat kunnen definitief-kaalschedeligen in zulke situaties presteren? Om het kort te formuleren: zij gebruikten voor hun brieven in de regel was, wastafeltjes.

Schrijfgerei, soms met etui is ons bewaard gebleven. Daarmee schreven zij om een juister woord in dit verband te gebruiken hun epistels, want dat laatste woord is ontleend aan het Griekse épistolè, het Latijnse epistola.

Uit het dagelijks gebruik ontwikkelde zich al vrij vroeg een kunstvorm, de literaire brief, waarvan wij twee soorten kennen. Er waren er, die niet voor publi-katie waren bestemd en eerst veel later om hun voortreffelijke stijl werden uitgegeven. Wij denken aan de Romein Cicero, die later voor de humanisten het voorbeeld bij uitstek zou worden. Er waren er ook, die wel voor publikatie bestemd waren, zoals die van

15