Waar wij ballingen zijn

Het was een Nederlands jodendom dat op hoogtijdagen in synagogen verscheen of in de raadzalen der anderen. Soms kwamen vorstin, ministers en burgemeesters zelfs ‘bij ons’. Dan was het de band tussen Oranje en Israël en tussen Nederland en jodendom die ook joodse socialisten niet scheen te knellen. Naar de lintjesregen werd allerwegen reikhalzend uitgezien. Wij waren vrij en blij op Neerlands dierbre grond.

Tot 1933!

Maar dat kon hier niet gebeuren. Ook wij waren weliswaar joden maar aparte specimina van een geheel speciaal genre. Wie was zo dwaas te geloven, dat ook wij dit levensgrote galoet, dat zich in Duitsland manifesteerde, zouden moeten ondergaan.

In deze dagen nu het moeilijk schijnt de strijd aan te binden tegen legenden en mythen van Wereldoorlog II, vraag ik aandacht voor de zeven magere jaren tussen 1933 en 1940! Er is nauwelijks één opwekkend symptoom te vinden in de houding der Nederlandse joden qua talis tegenover het leed onze broeders aangedaan in het decennium van onze ondergang. Wie Professor Dr. David Cohens Zwervend en Dolend heeft doorgelezen, is niet veel wijzer geworden. Wel wordt deze lezer geïmponeerd door het omvangrijke filantropische lapwerk van Cohen en de zijnen in al die jaren - en niet minder door het evidente wanbegrip bij de officiële Nederlandse autoriteiten. Maar onbesproken blijft de intern-joodse tragedie van vluchtelingen in een ‘vrij’ land, waar 120.000 joden op vrijdagavond kippesoep aten, terwijl hier en daar antieke sabbath-lampen reeds hun tere, flakkerende lichtjes uitzonden naar de bloemlezingen van na de oorlog.

Tezelfdertijd dat niet-joodse en joodse instanties tezamen doende waren de slachtoffers van het fascisme economisch en maatschappelijk te knotten of te laten knotten, ze over de oceaan weg te werken of ze op te sluiten in Drente.

172