Waar wij ballingen zijn

Waarschuwing

Door de uitgeverij Noordhoff te Groningen werd onlangs een boek gepubliceerd over de moderne literatuur: ‘Boeken uit onze eeuw’, door B. A. Dijkstra en A. J. Schut. Men zou zich erover kunnen verheugen, dat in een boek een 50-tal letterkundige producten uit deze eeuw onder de aandacht van leerlingen en andere geïnteresseerden wordt gebracht. Dit boek blijkt voor ons onderwijs echter in zekere zin een gevaar: het boek moet geweerd worden, omdat het opent met een antisemitisch stuk, n.1. ‘Ghetto’ van Herman Heijermans. Dit toneelstuk dat de jonge auteur omstreeks het begin van deze eeuw — in zijn streven met zijn Joods milieu te breken - schreef, kan de jeugd van onze tijd niet zonder meer worden voorgezet, zonder sporen achter te laten. Wanneer de samenstellers toneelwerk van Heijermans wilden opnemen, hadden zij met meer blijvend resultaat een keuze uit de vele voortreffelijke spelen van de gerijpte auteur kunnen doen.

Het bij het onderwijs invoeren van een boek met een dergelijke antisemitische bijdrage acht ik pedagogisch onverantwoord. Men begrijpe mij goed: onder de verzamelde werken toneelstukken van Heijermans dient ook ‘Ghetto’ uiteraard opgenomen te worden. Maar in een bloemlezing mag het geen plaats innemen om Heijermans te typeren. En zeker geen eerste plaats.

Rotterdam.    M. Reisel.

Reactie op waarschuwing

Met grote verwondering las ik het protest van M. Reisel tegen de opname van Eleyermans’ Ghetto in ‘Boeken uit onze eeuw’, op grond van het feit dat dit jeugdwerk antisemitisch zou zijn (Weekblad van 29 sept. j.1. blz. 117). Vergeet de schrijver dat Heijermans zelf Joods was en dat, hoewel zijn werk vooral tegen de achtergrond van zijn tijd gezien moet worden, het minderwaardigheids-

130