Waar wij ballingen zijn

Op een artikel van Mr. I. Cohen Hzn. (destijds een der leidende zionisten in Nederland) gepubliceerd in De (Groene) Nieuwe Amsterdammer, reageerde zij met een anti-zionistisch onderschrift, dat er niet om liegt. Cohen had haar ‘antisemietische’ typologie aan de kaak gesteld. Haar verweten, hoezeer zij tekort was geschoten in liefde voor het joodse volk. Hoogst instructief is zijn artikel bovendien voor de afwijzende houding der bewuste joden zijner generatie tegenover Carry van Bruggen en haar Verlatene (‘zóó slecht als het ‘Joodje’ was de ‘Verlatene’ niet’).

“Het Joodje’ - aldus Cohen - ‘ge weet het zelf, hoeveel arme, arme Jodenkinderen op hunne scholen zoo worden gescholden, omdat zij onoogelijk, stumperig, anders zijn. Waaraan ontleent gij het recht met dien scheldnaam in groote letters uwe literaire producten aan te kondigen, zoodat alle kinderen en ouders nog eens bevestigd zien, wat ze schelden en plagen op de scholen? Waaraan ontneemt gij, wier naam in het Jodendom geen klank heeft, het recht, op zoo’n liefdelooze wijze, de fouten, die gij meent te zien in uw volk, ten toon te stellen voor de gretige oogen van Jan Rap en zijn maat?

Noch litteraire grootheid van uw werk, noch liefde vermogen u dit recht te geven. Daarom ontzeggen wij het u, wij, die ook dagelijks ons volk tuchtigen - en we ontzeggen u het recht nog verder over ons te schrijven, ons te beschimpen. Bijna alle Joden van onze dagen zijn geboren uit milieus, gelijk aan die gij in ‘De Verlatene’ en dit boek - gedeeltelijk juist - hebt geschetst. Maar, als ze goede menschen zijn, zien ze, als ze zich aan dit milieu hebben ontworsteld, er op terug met de liefde, die men nu eenmaal heeft voor het ouderlijk huis - en, als ze goede Joden zijn, met alle liefde van hun volk, welks fouten zij vergeven, en met recht, om der wille van den grooten zielenadel. Wij allen, die er aan zijn ontkomen, hebben dat ghetto van uw dorp lief. Die boekenjood met zijn gezin; die oom Jozef met zijn pet voor het verwaande neefje en diens laffe vriendje in de hand, die schreeuwerige goeierd van een tante.

108