Over het nut van biografische gegevens bij het lezen van gedichten van J.A. der Mouw

ROMEIN DE HOOGHE/"„..het keizerlijk Deventer....'¹ ARNOLD MOONEN/"...,eene stadt in ouderdom"

JAN VAN DER VEEN/"Een Keiserlyke Stadt, een hooft van haer Geburen

Weleer des Vyants spits en noth ten naesten by,

Heel loffelijk beheersiht, bekleet met Burgery,

Romeinelijk befaemt,,..."

Waarmee we genaderd zijn tot regel 2: ESSE DEUS MUNDI, NOBILIS UNA, CREPAS. En om met dat laatste te beginnen.

CREPAS/WAPEN VAN DEVENTER

"Enigszins opvallend woord...", aldus Fresco, die het vertaalt: "met nadruk beweert ge". In ludieke zin zou ik geneigd zijn tot: "waar ge de mond vol van hebt" met een zinspeling op de koek. In ernstiger dreven kom ik tot een analyse die de betekenis ook van deze dichtregel functioneel tot haar recht laat komen.

Met reden, aldus de dichter, bazuint ge uit "ESSE DECUS MUNDI, NOBILIS UNA." Een niet onwaarschijnlijke zinspeling op het trotse, uitdagende wapen van DAVENTRIA. Een adelaar in goud. Het schild gedekt met de keizerlijke kroon van het HEILIGE ROOMSE RIJK, vastgehouden door twee uitdagende geharnaste krijgslieden. KROON=DECUS/ADEL-aar=NOBILIS.

URBS ANTIQUA

En zo komen we tot regel 5 waar het wereldrijk met name wordt genoemd, het ROMEINSE (ROOMSE) RIJK waartoe ook de stad Deventer behoorde, haar godin incluis. Realiter behoorde! Onderzoekingen en vondsten (niet het minst van Talpidomus’ grootvader, bij uitstek daarin geïnteresseerd) bewezen het in de loop van de 19e eeuw.

In de OVERIJSSELSE ALMANAK van 18^+8, geredigeerd door P.C. Molhuysen Sr. is inderdaad sprake van steenvondsten "welke tot bewijs zouden verstrekken van de ALOUDHEID (OGYGIAM) dezer stad, door te getuigen dat de Romeinen ook hier gevestigd zijn geweest....."

"ATTICA HUMANUM...."

En de Grieken uit regel 6, herinneren ons aan de speciale beroemdheid van Deventer als wereldcentrum (MUNDUS) van de HUMANIORA, die in het leven van Der Mouw en Molhuysen centraal stonden. Ook daarvoor kan men bij DUMBAR terecht. Het begint al met JOH.a LEIDIS:

"Salve parvorum Daventria flos studiorum./Lux hujus salve gloria et alta plagae./Urbibus ex primis es...."

MELCHIOR ADAMU8 luidt de klok voor al die coryfeeën die eerder in het schoolland van de beide Nederlanders hadden geschitterd. We hoeven alleen maar aan Erasmus te denken. De allergrootste humanisten hebben in Deventer gestudeerd. En - over Attica gesproken - zij hebben de stoot gegeven tot een renaissance van het Grieks.

Deventer - in humanistische hybris - vergelijkbaar dus met de oeroude centra der wereld en op het gebied van de CRUSTULA hun meerdere.

Ik DER MOUW beken mijn schuld. Tu, Daventria, eris jam mihi solus amor.

In goed Nederlands: Gij, Deventer, zult mij van nu af aan slechts voorwerp van liefde zijn.