Hoge hoeden, lage standaarden

AIMABELE RISJES

Wat aimabel is, moge bekend zijn. Wat dat eigenlijk onvertaalbare visjes betekent, vereist misschien een boek, maar zeker een hoofdstuk. Beems Resten van een taal noemt twee betekenissen: ‘a. anti-joodse gezindheid; risjes maken = door zijn daden anti-joodse gevoelens prikkelen; b. kwaadaardigheid, lust om te treiteren; bijv. hij kan zijn risjes niet laten; hebr. riesj’oet, boosaardigheid’, aldus het geciteerde handzame woordenboekje van de kenner van het Nederlandse Jiddisj.

En daarmee zijn we op weg naar het vervolg van het vorige hoofdstuk. Om zo te zeggen van de theorie naar de praktijk van het joodse vraagstuk in deze lage landen met hun hoge hoeden.

Want om het nu maar simpel en direct te stellen: wat hinderde hier dan eigenlijk de zionisten in hun genoeglijke, ideologische ballingschap. En wat hinderde de anderen in die malcontente nationalisten. Met welke beide vragen we thans komen tot de kern van het joodse nationalisme dat ook in Nederland twee problemen centraal stelde: naar buiten, het antisemitisme; naar binnen de strijd tegen de voortwoekerende assimilatie = proces van gelijkwording aan de anderen, mogelijk zo al niet noodzakelijk geworden door de emancipatie.

Om met dit laatste te beginnen. Assimilatie en assimïlant waren de trefwoorden bij uitstek van een geijkte, geoliede propaganda. Nog dezer dagen vertelde ons een zionistische medestandster, hoe zij in het centrum des lands op een zolderkamer voor het eerst werd bezocht door een joods meisje, dat ook haar wilde winnen voor de reeds herhaaldelijk genoemde Joodse Jeugdfederatie. Toen onze zegsvrouwe (destijds leerlinge van de vijfde klas van het gymnasium) niet onmiddellijk bereid bleek toe te geven, klonk het dreigend: ‘Dan ben jij dus een echte assimilante. . .’ Wat dat precies betekende was zo plotseling niet helemaal duidelijk. Dat het een of andere huiveringwekkende indruk maakte, bewijst het recente verhaal.

87