Hoge hoeden, lage standaarden

BATAVIEREN EN BOTERKOEK

Zuinig was ze dan ook niet. ‘Men neme’, aldus a la Saartje een wijs woord uit die jaren, toen joodse mannen en vrouwen nog niet lijnden en haar gevulde boterkoek ons aller verbeelding en maag vulde.

‘zestiende hoofdstuk

GEBAKKEN

393 Gevulde boterkoek

Maak het deeg, zooals boven gezegd is. Neem IV2 ons gestampte amandelen, 1V2 ons kleingesneden sukade en 1 ons rozijnen zonder pitten, meng dit door elkander met % ons suiker en het merg van een stokje vanille. Rol de grootste helft van het deeg uit, tot het de geheele plank beslaat, leg het op de koekplaat, strooi het vulsel regelmatig er op, rol de kleinere helft uit, leg ze er over, verbindt het onderdeeg met het bovendeeg, knijp er deukjes in en bestrijk den koek van boven met eiwit en suiker. Stook den oven matig heet en laat hem 1 uur bakken. Laat hem bekoelen, doch niet koud worden en snijdt hem in stukken van de verlangde grootte.’

Ik citeer dit alles naar de 7e herziene druk uit 1926, waarvan de titelpagina gelukkig mededeelt, dat ‘het auteursrecht is verzekerd/ Wie bezit nog de (zeldzame) eerste druk, vraagt misschien de fijnzinnige bibliofiel, die in gedachten al weer met een nieuwe tentoonstelling bezig is.

Met welke bibliografische vraag ook wij ons wenden tot het joodse boek als zodanig dat (Saartje Vos dan uitgezonderd) van religieus gebruiksvoorwerp was gedevalueerd tot gezocht antiquarisch object. Amsterdam - nóg de stad van gerenommeerde verzamelingen - was in letterlijke zin al lang ongeletterd. En de met Hebreeuwse letters nauw verbonden synagogale eredienst had zich eveneens geëvolueerd tot een museumstuk voor buitenstaanders. Op Kol Nidre, aan de vooravond van de Grote Verzoendag, ‘dan moet je bij de Portugezen wezen’.

Zij - de goijem - bewonderden de mooie oude synagogen aan het Jonas Daniël Meijerplein te Amsterdam en de nieuwe in Zuid en Oost. Soms ook de anderen, verspreid over het land, zoals die van Enschedé,

127