Hoge hoeden, lage standaarden

AIMABELE RISJES

te brengen tot Gods gebod: ‘dag en nacht de Thora te overdenken⁹, een gebod, dat steeds geldt, maar: ‘im lo achshav, emataj’ ‘zo niet nu, wanneer dan wel!’ ’

Zulke beschouwingen spraken nauwelijks tot joodse kringen, die het maar griezelig vonden, dat nu weer een dominee een principieel boek had geschreven over jodendom. En dan nog wel een, dat in het wereldbestel voor de joden een aparte plaats inruimde! Waar was dat goed voor! Moest dat nou zo nodig? In zulke moeilijke tijden! De assimi-lanten klampten zich (ook toen!!) liever vast aan een ongenuanceerd filosemitisme, dat naar het bekende woord van Klatzkin niets anders is dan een beschaafde vorm van antisemitisme. Om Saul van Messel te citeren:

filosemiet

erger dan haat die beledigen kan:

vriendschap waartegen ik mij niet verdedigen kan

En het water kwam tot aan de lippen. Tussen het opkomende antisemitisme en een dreigender Duitsland enerzijds - en een in gemeenplaatsen doodgelopen Nederlands jodendom aan de andere kant, stond het noodlot met het vlammende zwaard al gereed. Het paradijs van drie en een halve eeuw was voorbij. En niemand merkte meer hoe diep de standaarden waren gedaald.

Toen in september 1934 het meisje Sarah Beugeltas in een bananenpakhuis aan het Waterlooplein te Amsterdam als slachtoffer viel van een beruchte zedenmoord, waren de joden blij dat het slachtoffer joods was en de dader tot hun eigen gemeenschap behoorde. Dan was er tenminste geen kans op risjes. Aimabel of niet.

104