Zij lieten hun sporen achter

VAN ‘CO-HN’ TOT COHEK

aarzelende eerste stappen, in 1635 werd gesticht. Toch hebben ook sommige Asjkenazische kooplieden reeds vrij vroeg over een niet onaanzienlijke mate van welstand beschikt. Maar het totaal-beeld der Sefardiem maakt een veel briljantere indruk. Opmerkelijk is het in eerste instantie, dat de Portugezen voornamelijk overzee handel dreven, terwijl de handel der Asjkenaziem gericht was op Üost-Europa. De laatsten bezochten regelmatig de markten van I.eipzig en Frankfort en deden zaken met relaties in Duitse steden als Hamburg, Kleef en Berlijn en met steden in Polen. Op de veilingen van de V.O.C. kochten zij waren, die zij in Oost-Europa aan de man brachten; in Leipzig en Frankfort kochten zij dan weer Silezisch linnen en bont.

Meerspeciaallegden zij zich toeopspecie-en wisselhandel.HetAm-sterdamvandegoudeneeuwwaseencentrumgeworden voor de handel in edel metaal, dat in geldvorm aangevoerd, hier werd vermunt tot Hollandse zilveren daalders en gouden dukaten, waarnaar niet alleen overzee, doch ook in Oost-Europa grote vraag bestond. Het aandeel der Joden aan deze speciehandel was vooral in de achttiende eeuw zeergroot. Met dit bedrijf nu was in de regel ook bij de Joden de wisselhandel verbonden. De traditie der geldschieters uit de Middeleeuwen werd aldus in de Nieuwe Geschiedenis voortgezet. Zonder overdrijving kan men zeggen, dat het Joodse eigenaardigheden zijn geweest (wij denken alleen maar aan de internationale georiënteerdheid en aan de perifere economische structuur van het diaspora-Jodendom), die vooral deze bedrijfstakken hebben gestimuleerd.

Dit geldt in even sterke mate voor de actiën- of effectenhandel, die met grote geestdrift door de Sefardiem werd beoefend. Sinds het ontstaan van de V.O.C. en de W.I.C. werd op de beurs van Amsterdam handel gedreven in aandelen (actiën) van deze maatschappijen; een handel, die als gevolg van vele wisselende factoren een sterk speculatief karakter moest dragen. Dat lag de zuidelijke Sefardiem, die na 1650 het leeuwenaandeel hiervan in handen hadden. Het svas een hunner, een dichter van vermaardheid, die in 168S het eerste boek heeft geschreven over het beurswezen, dat ooit ter wereld verscheen.

Joseph Penso de la Vega werd waarschijnlijk te Amsterdam geboren. Wanneer precies kan niet worden vastgesteld. Hij werd opgeleid voor rabbijn en als zodanig worden als zijn leermeesters genoemd Isaac Aboab da Fonseca en Moses Raphaël de Aguilar. Al in zijn jeugd demonstreerde hij zijn vaardigheden door op ongeveer zeventienjarige leeftijd (wij nemen aan, dat hij omstreeks 1650 is geboren) een Hebreeuws drama te publiceren.

81