Zij lieten hun sporen achter

VAN DE MARRANEN TOT MARNIX

haar bemiddeling ter dood veroordeeld, maar zij ontkwam tijdig naar haar minnaar. Intussen bracht het schip uit de kop van Noord-Hol-land Antonio nog niet naar hier, doch naar Calais, dat toen Engels was. Hij werd er hartelijk ontvangen door koningin Elisabeth, die felle vijandin van ‘onze’ Philips II. En ook Catharina de Medici begroette de zuiderling met genegenheid. De ontmoeting in Calais vormt de inleiding tot Antonio’s verdere staatkundige activiteiten, die in Engeland startten. Voor ons eigenlijke thema is het Engelse hoofdstuk uit het leven van deze avonturier niet zo belangwekkend, behalve voorzover het rechtstreeks te maken heeft met de strijd der Nederlanders. Maar wat ons in de algemene lijn van deze zonderlinge biografie blijft boeien, dat is het geheimzinnige Marranenrijk, dat in feitelijke verhoudingen niet bestaat, maar dat toch telkens weer opdoemt, daar, waar strijd moet worden gevoerd tegen Philips II. Een Marranenrijk, jawel, een geheel van allerlei subversieve acties, ondernomen door allerlei min of meer ontwortelde figuren, die niet allemaal ‘au sérieux’ werden genomen. Maar wij weten uit een lange wereldhistorie, dat het niet bij voorkeur de aan huis gebondenen waren, die geschiedenis hebben gemaakt.

Philips II spotte met ‘El Rey Judeo’, maar ondertussen knoopte deze betrekkingen aan met voorname figuren uit het Engeland zijner dagen. Naast Elisabeth verschijnen in het roerige leven van de Marraanse vorst mannen als Leicester, Drake en tenslotte de invloedrijke lijfarts van de Engelse vorstin dr. Ruy Lopez.

Met geestdrift poogt Antonio zijn Engelse relaties warm te maken voor militaire expedities tegen Spanje. Zijn gevolmachtigde (en nu komen wij weer naar de Nederlanden) te Antwerpen, Eduard de Cas-tro, roept namens zijn heer en meester de steun in van de Staten van Holland en Zeeland en van de stad Antwerpen. Wij schrijven het jaar 1581. In alle fantasieën van Antonio bloeien schone toekomstplannen.

Het is niet gering, wat hij verlangt. Maar wie, die werkelijk grote dingen wil, zal ooit bescheiden mogen zijn? Het verschil tussen genieën en ‘Hochstapler’ ligt alleen maar in het uiteindelijke succes. Antonio verlangt een oorlogsvloot met honderdduizend pond buskruit en zes maanden leeftocht voor de bemanning. Zijn tegenprestaties lijken nog wat vaag. Hij zal Hollanders en Zeeuwen kaperbrieven verschaffen. Schepen, die de Oranjevlag voeren, behoeven niet ongerust te zijn. In het rijk van Antonio zouden de Geuzen vrijheid van belasting genieten en voorts alle denkbare voordelen op de voet van de meest begunstigde natie. Het rijk, waarover gesproken werd, mocht

35