Zij lieten hun sporen achter

ZIJ LIETEN HUN SPOREN ACHTER

Abraham Tuschinski bleef, maar niet in de vestenmakerij. De behoefte aan een landverhuizershotel in het ‘Warschau-aan-de-Maas’ deed hem het initiatief nemen tot een goedkoop hotel. Simon van Collem schrijft in zijn Uit de oude draaidoos:

Tuschinski liet naald en draad in de steek en richtte in een paar afgebroken huizen aan de Nadorststraat een goed en zindelijk hotel voor passanten in, waar logies vijf cent per nacht kostte en waar de keuken berekend was op land- en geloofsgenoten, welke laatsten zich streng hielden aan het orthodoxe gebruik van spijzen. Onder deze landverhuizers trof men namen aan van hen, die thans een grote en leidende rol spelen in de Amerikaanse filmindustrie: Adolph Zuckor, Carl Laemmle,Joseph Schenck, de handschoenenverkoper Samuel Goldfsh, nu bekend als de flmproducent Samuel Goldwyn. Zij waren evenals Tuschinski aanvankelijk kleermakers en bontwerkers. De bioscoop was nog een kermis-kijkspul en de variété-theaters, die films vertoonden als sluitstuk van een programma, kondigden deze aan met de mededeling: ‘Hierbij wordt de zaal verduisterd.’

Aan de Coolvest, die de uiterste periferie vormde van de Zandstraatnachtbuurt, stond een verlaten zeemanskerk. Tuschinski huurde het pand en liet het, voor de begrippen van die tijd, keurig inrichten. Hij zorgde ervoor, dat alles glom als een spiegel, want al was hij nog niet zo lang in Holland, hij had direct begrip voor de Hollandse zindelijkheid, die zich vaak manifesteerde in poets-, dweil- en wnjforgieën. Hij plaatste een paar gipsen borstbeelden van de Koningin en Prins Hendrik terzijde van het bioscoopdoek, omlijst door bloemen en groen. Het personeel stak hij in mooie uniformen en niet één generaal ter werelddroeg zoveelgoudals Tuschinski’sportier.

Geboren in een land, waar het verschil tussen de bezittende en arbeidende klasse van hogerhand werd gestimuleerd, voerde hij in zijn Nederlandse bioscopen democratische beginselen in. Ook in de goedkope rangen waren de service en het comfort precies eender. Werden de toiletten in andere theaters voor het betere—lees beter betalende publiek— met ‘Dames’ en ‘Heren’ aangeduid en voor de lieden uit de lagere rangen met ‘Mannen' en ‘Vrouwen’, in zijn theater ‘Thalia’ kende men alleen ‘Dames’ en ‘Heren’ en de gelegenheid, waar deze dames en heren zich wel eens moesten ophouden, was de meest luxueuze, die men ooit gezien had. In zijn ruime kassa’s zaten altijd cassières, wier lachende mond en elegant-gekapt kopje meer tot de verbeelding van de bezoeker spraken dan een doodgewoon mannengezicht. Bovendien prefereert het publiek de stem van een aardig meisje boven de donkere bas van een kassier.

Toen Tuschinski eens een ƒ lm importeerde, die met alleen een enorme som geld kostte, maar waar tevoren geenszins van vaststond, dat het publiek zou komen, vroeg een andere collega: ‘Ben je niet bang, dat je hiermee een vermogen kan verliezen!’' ‘God vraagt niet ofje in zaken faalt. Als je het maar niet tegenover je medemensen doet’, was het antwoord van de man, wiens godsdienst en afstamming hem toch altijd dierbaarder waren dan zijn verbazingwekkende carrière.

Op vrijdag 28 oktober 1921 werd het Amsterdamse theater geopend.

244