Zij lieten hun sporen achter

RODE BLOESEMS

gebundeld tot het Zionistisch schetsboek. Hij had toen in Nederland al enige naam door een vertaling van Het Hooglied; zangen van liefde, een boekje, dat in 1903 reeds te Amsterdam was verschenen bij W. Versluvs.Mij vertelde hij eens, hoe zijn vader achter hem had gestaan, toen hij deze vertaling uit de oertekst bewerkte en hoe de oude ‘Schmoel’ Chanan-je zich had verheugd over het pasklaar-maken van de oude Joodse cultuur voor de nieuwe tijd.

Nog vóór de Eerste Wereldoorlog botst A.B.K. echter met de Zionisten en wij bemerken ongeveer tezelfdertijd zijn optreden ten gunste van het proletariaat. Wij doen er wellicht niet goed aan hier al te veel te interpreteren. A.B.K. was een extroverte persoonlijkheid met een sterk romantische inslag. Beide elementen bleven kenmerkend voor hem, toen hij als propagandist voor de zaak der arbeiders het land doortrok.

Niet, zoals wij dit bij andere Joodse arbeidersleiders constateerden, ontwikkelde zich bij hem het socialisme tot een gesloten systeem, met al de innerlijke geladenheid van de oude Joodse cultuur. Bij hem evenmin al te zware ressentimenten tegen de Joodse kring, die hem had uitgewezen. Hij was er de man niet naar om door levensbeschouwingen heen te worstelen. Van af het moment, dat hij het socialisme ging verdedigen, overwoog bij Asser Kleerekoper het medegevoel met de onderdrukten, dat hem als Jood toch al eigen was en dat hem aanvankelijk naar het Zionisme had gedreven. Sociale bewogenheid, geënt op de basis van het oude ‘rachamanoet’, ‘rachmones’ (medelijden, liefde voor de medemens).

In de partij heeft hij daarom ook nooit een vooraanstaande plaats ingenomen. Nam men hem in de theoretische of practische vraagstukken van politiek of partijleiding eigenlijk wel au sérieux’ Maar zijn begaafdheden bleven niemand verborgen. Men kon ze gebruiken aan de uiterste zijde van het werk, in de propaganda van het gesproken en het geschreven woord. Als zodanig heeft A.B.K. een carrière van betekenis gemaakt, een carrière, die ook nimmer het Joodse kenmerk ontbeerde.

Zijn redevoeringen waren in de regel van onvervalst-Joodse aard. Rasechte homiletica overheerste. Het waren in feite echte ‘droosjes’ (homiletica). Asser Benjamin Kleerekoper was de ‘darsjan’, de man, die op gevatte wijze gebruik wist te maken van een bijbelwoord, een parabel, ja, zelfs een sententie uit de ‘Talmoed’ of uit ‘Midrasj’. Soms was de plotselinge wending nog wel voor het grote publiek te vatten. Wij denken aan zijn reactie in een debat over het socialisme óf het Jo-

189