Zij lieten hun sporen achter

ZIJ LIETEN HUN SPOREN ACHTER

de kant van Wijnkoop woonden Joodse families, die socialistische symbolen verbonden met de laatste resten van een Joodse levenssfeer. Vrijdagavond lag er over de tafel een wit tafellaken; dan was de gehele familie verenigd voor de Sjabbesmaaltijd, die niet meer met ‘bensjen’ (het gebed na de maaltijd) werd afgesloten. De ‘mezoezah’ (Joodse bijbeltekst) aan de deurpost was verdwenen. In de kamers had Berlage zijn intrede gedaan; op gezag van Henri Polak was het bebloemd behang vervangen door een rustiger soort. Aan de wand hing op de plaats waar vroeger een ‘mizrach’ (symbool om het Oosten aan te geven) had geprijkt, een reproductie naar Vincent van Gogh. En ondanks alles bleef er iets Joods hangen, iets eigens, dat zich onbewust mededeelde aan allen, Joden en niet-Joden.

Daar voelde David Wijnkoop zich op zijn gemak en leefde hij zijn laatste, moeilijke jaren. Voordat de Duitsers gelegenheid hadden hem, hun aartsvijand, te grijpen, werd hij opgeroepen tot zijn Vaderen. De tijdsomstandigheden maakten het wel moeilijk enige aandacht te besteden aan zijn heengaan. Het had alles—gelijk bij Jozef David—wat ‘eervoller’, wat ostentatiever kunnen zijn. Maar misschien verlangde hij in deze allerlaatste fase van zijn rumoerig leven wel één moment naar de rust van zijn allervroegste Joodse jeugd. Hij, de communistische rabbijnenzoon van Amsterdam, die hier eenmaal mag worden genoemd naar de Joodse naam, door hemzelf geschreven in het Pentateuch-exemplaar, dat hij bij zijn ‘barmitswa’ (kerkelijke meerderjarigheid) van zijn vader ontving en dat bewaard bleef: David ben Morenoe Raw Jitschak Jozef Bentsion Wijnkoop, 5649(1889)...

Na de rabbijnenzoon een zoon van een ‘koster’; want alle schakeringen van de Joodse groep zijn in het Nederlandse socialisme vertegenwoordigd ; zelfs godsdienstonderwijzers en oud-seminaristen (A. S. de Levita, de dichter van de ‘Socialistenmars’!).

Maurits Mendels werd 25 december 1868 te ’s-Gravenhage geboren als zoon van Izak Mendels en Judica Goedkind. Zijn moeder, die met J. J. Cremerop de banken der Franse school zat, was van betere familie. De vader,‘sjammesj ’ der ‘kabronem-chewre’(begrafenisgenootschap),

182