Zij lieten hun sporen achter

‘sochrem’

grote omvang gegroeid, die ook in het vervaardigen van uniformen een reputatie kreeg. Een zeer energiek lid van de familie Kattenburg legde tegen ïgoo de grondslag voor de HoUandia regenkleding industrie door het vestigen van het kinder-regenkledingbedrijf in de Wamoesstraat te Amsterdam, waarvoor hij Engelse vaklieden naar Nederland haalde. Aanvankelijk met kleine ateliers en veel thuiswerkers begonnen, heeft dit bedrijf zich vooral in de twintigste eeuw tot een zeer moderne industrie ontwikkeld.

Ook in de ‘haute couture’ hebben Joden hun sporen verdiend. Hirsch en Cie vestigden in 1883 hun befaamde zaak aan het Leidseplein. De eigenaren (Berg en Kahn) waren opgeleid bij het Hirsch-concern in Brussel en hadden daar mede door contact met Parijs een typisch Franse smaak ontwikkeld. Toen het bedrijf te Amsterdam werd ingericht, waren parterre en eerste etage de verkoopruimten. Daarboven werd ruimte gevonden voor ateliers, de woningen voor de eigenaars en voor het interne personeel. Er was daar zelfs een soort internaat aan verbonden, waar één van de directeursvrouwen de scepter zwaaide ‘over een table d’höte met twee services voor vijftig personen...’ Wij krijgen een levendige kijk op de frisse organisatie van dit jonge zakenleven.

Hirsch was niet het enige Joodse voorbeeld. Ongeveer 1890 begon ‘De Bonneterie’ een zaak in de toen opkomende Kalverstraat en de gebroeders Gerzon vestigden zich daar in 1893 op de hoek van de St.-I uciënstecg.

Zouden de figuren, die achter zoveel zaken schuil gingen, zich dit eigenaardige Joodse karakter van hun existentie wel eens bewust zijn geweest! Zouden ook hun gedachten wel eens zijn afgedwaald naar de historie van het volk van zwervende en dervende ‘sochrem’ en ‘Kenaaniem’, waarvan ook zij rechtstreeks afstamden? Wij weten het niet. Wij horen alleen de stem van Chaim Weizmann, die ons Joden karakteriseerde als zonen van handelaren in oude kleren, maar als kleinzonen van profeten.

Kleinzonen van proleten... hadden zij gelijk hun grote voorgangers nog tijd voor abstracte bespiegeling? Wij denken weer aan Stefan Zweig, die bij zijn typering van de Joodse koopman niet vergat er op te wijzen, hoe de ‘sochrem’ van weleer allerminst eenvormig zouden

165