Zij lieten hun sporen achter

ZIJ LIETEN HTJN SPOREN ACHTER

Viel traurige Johren, nut WanJern verbracht,

Ich hob uit gehobt kein Tog un hein Nacht.

Mit Tsores un Weihtag, mit Charpe tm Scband Hot man mich getrieben von Land zu Land.

Maar zelfs als ze eenmaal hier waren, vonden ze niet altijd rust. Menig gewest van de Zeven Verenigde Nederlanden vaardigde Reglementen uit, die moesten dienen om de bewoners van het platteland te beschermen tegen deze rondleurende ‘landlopers’. Het heeft alle zin hier te citeren uit zo’n ‘document in-humain' van vroegere dagen:

Dat voorts alle de reeds opwoonende Jooden ten platten Lande, of die in 't vervolg nog daar toe invoegen voorschr. zouden mogen worden geadmitteert, onderworpen zullen moeten zyn aan de navolgende conditiën en bepalingen.

Voor eerst, dat dezelve niet zullen vermogen eenige vreemde van hunne Natie, zelfs niet Aanverwanten, te huysvesteti, of logeeren, nog ook eenige Joodsche Knegts, Compagnons, of andere van die Natie, onder wat benaminge zuh ook zoude moge zyn, in hunnen dienst aan te neemen, of te engageeren, zonder speciale permissie van den Officier van de Plaats, aan welke het ook zal vrystaan om, wanneer die permissie aan d’een of d'ander mogt hebben verleend, dezelve wederom te mogen intrekken, wanneer zig aan hem genoegzame reedeneti of suspicien van het quaadgedrag van zodane Knegt, Compagnon, of andere diergelyke, tnogten voordoen.

... Ten vierden, datgeene [ooden ten platten Lande zullen vermogen Lombard te houden, nog eenigerlye Panden, van wat aart, of natuur die ook tnogten zyn, te beleenen, of daar op geld te schieten, nog ook met eenige Lotery-briefjes langs het Land te hopen.

Ten vyfden, dat geene Jooden in ’t vervolg ten platten Lande zullen mogen woonen op afgezonderde plaatsen, maar alleen in of kort by de Dorpen, alwaar zy permissie van in-wooning zouden mogen verkregen hebben.

Ten zesden, dat alle Jooden ten platten Lande woonagtig jaarlyks aan den Officier van het District zullen moeten verzoeken een Certificaat van hun goed gedrag, waar in hun naam, ouderdom, woonplaats en bedryf zal worden gespecificcert, en welk Certificaat aan dezelve zonder eenige ontgeltenisse zal moeten uytgereykt worden: En dat dezelve dusdanig Certificaat, wanneer zy zig bevinden buiten het District van hunne woomnge, ten allen tyde zullen moeten by zig draagen, om het op requisitie te konnen vertoonen, en het zelve ook aan geen ander zullen mogen leenen, of overlaaten, maar jaarlyks, wanneer zy een nieuw Certificaat bekomen, het oude wederom aan den Officier zullen moeten resti-tueeren.

Cultuurhistorisch heeft de Joodse koopman een functie vervuld van niette miskennen betekenis. Hij heeft zijn volkeen apart karakter gegeven. Hij heeft de Joodse mens behoed voor een al te groot isolement. Leefde het volk binnen de vier ellen van de wet zijn geheel apart

154