Zij lieten hun sporen achter

LIBERALISTEN EN JODEN

Courant. Later redigeerde hij het destijds zeer bekende Amsterdamse Handels- en Effectenblad. Abraham van Lee beoefende het krantenvak reeds in een vroege periode, toen de grote dagbladen in het buitenland nog niet over eigen correspondenten beschikten. In 1856 zond de hoofdredactie van de N.R.C. deze Jood naar Londen om de Wereldtentoonstelling te verslaan.

Abrahams zoon Maurits vestigde zich als journalist in Brussel, waar hij redacteur werd van de Indépendance Beige. Voor het Vaderland was hij de correspondent in de Belgische hoofdstad, alwaar hij zijn actie begon voor het afschaffen van het zegel op dagbladen. Beluisteren wij zijn felle agitatie:

Ja, de dagbladpers maakt een deel, en dat nog wel een gewichtig deel van den grondslag onzer Maatschappij uit. Met hare duizend, altijd wakende, naar alle zijden blikkende 00-gen, vormt zij het tegenwicht voor den altjd rooskleurigen bril der overheid. Zoodoende volmaakt de drukpers niet alleen het toezicht, dat de burger het recht heeft, ja, zelfs verplicht is op de daden der Regeering uit te oefenen, maar bewyst zij deze te geljker tyd den dienst, tot in de meest afgelegen en engste hoeken van het land door te dringen, tot waar de blikken der volksvertegenwoordigers niet immer reiken. Wilt ge bewjzen, M.H. ? Een onder velen: Eenjaar geleden verbeeldde men zich te Parijs, dat in de volksplantingen van Algerië de meest ‘rustige rust’ heerschte. De regeeringscommissaris der kolonie had het immers herhaaldelijk verklaard, bezworen. De dagbladen van Algerië, die het tegenovergestelde beweerden, werden aan gene zijde van de Middellandsche Zee, op zjn bevel, onverbiddelijk teruggehouden. Een enkel blad ontging de aandacht der spieën. In een brief gesloten kwam het te Parijs aan, om daar op nieuw door de dagbladpers te worden vermenigvuldigd. Op die wijze vernam de Fransche regeering dat er een opstand in Algerië was uitgebroken; zoo doende werden leven en have van duizenden Europeanen gered.

Zoo is dan de drukpers de veiligheidsklep der Maatschappj. Zoo doet hij, die hare stem, door welk middel ook, tracht te smoren, hetzelfde als de gebruiker van een stoomwerktuig, die de veiligheidsklep met een zwaar stuk gewicht belast. Wel verkrijgt hij zoo doende grooter kracht, wel wordt het werktuig geldelijk productiever, maar hij stelt zich te geljk bloot aan het gevaar, met de machine in de lucht te vliegen. Of heeft men niet opgemerkt, dat de storm, die in 1848 tronen als kaf wegblies, juist daar het ergste woedde, waar de drukpers het sterkst gekluisterd was ?

Alleen de afschaffing van het zegel kan de Noord-Nederlandsche pers tot den ‘vulga-risateur’ maken, die al het edele en goede onzer tegenwoordige beschaving en ontwikkeling onder het bereik van allen brengt. Het is niet genoeg in de wetgevende Kamers des lands de wonde te peilen en het gelaat, onder het ophalen der schouders, af te wenden. Wanneer men den klassieken grond der vrijheid van gedachtenwisseling, van handel en njverheid bewoont, heeft men andere plichten te vervullen. Of heeft men in Noord-Ne-

131