Moeder in Israël - een geschiedenis van het Amsterdamse Asjkenazische jodendom

„Wenn die bürgerliche Vereinigung unter keiner anderen Bedingung zu erhalten (ist), als wenn wir von dem Gesetze abweichen, das wir für uns verbindlich halten, so tut es uns herzlich leid, was wir zu erklären für nötig erachten: So müssen wir lieber auf bürgerliche Vereinigung Verzicht tun.”

De werkelijkheid was wel geheel anders!

EMANCIPATIE, DE NIEUWE MASJIEACH

Analyses van historische ontwikkelingen kunnen dikwijls verrassingen bieden. Vooral als het gaat om „slogans”, die in al te langdurig en oppervlakkig gebruik zijn afgesleten. De zionistische propaganda tot 1940 werkte met de slagzin „de Emancipatie der Joden is mislukt”. Tegenstanders propageerden, dat de Emancipatie zou moeten worden verdedigd ofwel integraal doorgevoerd. Historisch hebben wij slechts vast te stellen, dat als gevolg van een evolutie, die sedert de tweede helft van de 18e eeuw haar beslag kreeg, de Joden (in ons geval in Nederland) wat de burgerrechten betreft gelijk werden gesteld met de niet-Joodse burgers in de landen der ballingschap.

Daarnaast is het zonneklaar, dat in sociaal-economisch opzicht bepaalde Joodse groepen (wij spreken in het vervolg uitsluitend van Nederland) hierin hun voordeel zagen. Geestelijk voorbereid door de Mendelssohnse propaganda voelden deze Joodse burgers zich door de machtsverschuivingen gedurende de Franse Tijd sterk genoeg om deze gelijkstelling te verwezenlijken. Op 2 september 1796 (vijf jaar na Frankrijk) werd het „Decreet over den gelijkstaat der Joodsche met alle andere Burgers unaniem genoomen”. De tekst luidde:

1. Geen Jood zal worden uitgesloten van eenige rechten of voordeelen, die aan het Bataafsch Burgerregt verknocht zijn, en die hij begeeren mogt te genieten, mits hij bezitte alle die vereischten, en voldoe aan alle die voorwaarden, welke bij de algemeene constitutie van iederen activen burger van Nederland gevorderd zullen worden.

2. Bij eene circulaire missive zal aan de hoogste geconstitueerde Magten der respective gewesten van dit Decreet worden kennis gegeven, met bijgevoegde adhortatie, om het effect der grond-beginzelen, waar op hetzelve rust, aan iedereen Jood, die dit begeeren zal, te doen genieten, voor zoo verre dit vóór de invoering der Constitutie zal kunnen geschieden; en om voorts die sanctie, welke door de voormalige Provinciale of Stedelijke Regeringen aan de zogenaamde kerkelijke Reglementen der Jooden gegeven is, maar welke door de omhelzing der tegenwoordig erkende grondbeginzelen reeds gerekend moet worden in effecte vervallen te zijn, en welke tegen het Decreet dezer Vergaderingen van 5 Aug. 1.1. lijnregt strijdt, voor vervallen te verklaren.

3. De Representanten Schïmmelpenninck, Kantelaar, Hahn, Van Hamelsveld en de Vos van Steen-wijk, worden bij dezen verzocht en gecommitteerd, om een concept van zoodanige eene Missive te formeren, en zoo spoedig mogelijk ter Vergadering te exhiberen. En zal Extract dezes gezonden worden aan den Representant Schimmelpenninck als eerstbenoemden in gemelde commissie, en aan de Requestranten om te strekken tot dezelver narigt respectivelijk.

Het is altijd de „goede” gewoonte geweest beschouwingen over de Emancipatie van

51