J.K. Rensburg 1870-1943 - een Joodse graalzoeker

strijd tussen Takkianen en anti-Takkianen. Gecompliceerder jaar heeft de Nederlandse maatschappij nauwelijks gekend.

In internationale kontekst het jaar van de uitmoording der nihilisten door de Russische regering, waarover de dichter later in zijn Faust spreekt.⁵ Het beginjaar van de Dreyfus-affaire, waarin hij mocht meespelen, terzijde dan in de practical joke van Arthur. Speciaal deze affaire komt in de Faust aan de orde: ‘En gelijktijdig kruisigt zij in Dreyfus, een Fransman en Jood, de Napoleontise en de Israëlietiese Idee van Wereld-Eenheid en geeft daarmee den stoot tot een felle aksie tegen het clericalisme.’⁶

Uitvoerig handelt daarover een brief aan Van Deyssel (18-4-1901), aan wie Rens poëzie heeft gezonden voor het Tweemaande-lijksch Tijdschrift:

‘WelEdele Heer,

Naar ik op de drukproef zi, hebt U twe van de gedichten, di ik U ter plaatsing aanbood, niet willen opnemen. Ik vermoed, dat ze U niet bevilen in de zelfde mate als de anderen of dat U geen ruimte genoeg er voor over had. Nu heb ik onder het laatste gedicht een toelichting gezet, omdat het publiek, dat altijd zeer slecht leest, dit kan begrijpen en ook de titel gewijzigd. Het heet nu: Nouvelle Ere in aansluiting bij de namen: Fin de Siècle en Fin d’Eres. Het gedicht getiteld Parijs kan desnoods geheel vervallen, maar zo mogelik zag ik gaarne tegeüjk met deze groep geplaatst het sonnet: De Franse Republiek, omdat hierin twe socjale groepen worden behandeld: De Joden en de Fransen kampend tegen de Middeneews clericaal-mili-taire macht van Rome en de nationalisten. Ik laat op de volgende bladzijden dit gedicht volgen in zijn oude en niwe vorm. Want er komen een paar zinswendingen in, di ik er leük vind bij nadere beschouwing. Nu is het wel waar, dat de Dreyfus-zaak tijdelik in de doofpot is, maar ook nü nog boet hij voor de misdaden van de plutokraatsi onder de Joden, want hij heeft graatsi en geen vrijspraak — althans volgens het vonnis van de Krijgsraad — gekregen voor een misdaad, di hij naar mijn vaste overtuiging niet heeft begaan.’⁷

Maar dit is al literaire correspondentie met een reële (nou ja) ondertoon. Want zijn poëzie wordt geplaatst en zijn brieven of briefkaarten worden beantwoord. Door niemand minder dan Karei Thijm. Lag er dan toch een perspectief in het verschiet?

Het was een roezige, rommelige, maar inspirerende epoche, waarin hij de weg moest vinden. Tussen wat Rens allemaal wilde en het domein van ‘de’ literatuur was allang een gecompliceerde maatschappij zichtbaar geworden. Kapitaal en arbeid bestreden elkander op leven en dood. De hele wereld raakte op drift: de spoorwegstakingen van 1903; de revisie van Dreyfus; de pogroms van

29