J.K. Rensburg 1870-1943 - een Joodse graalzoeker

jezuitenstreek. Want terroristen zijn progressive jezuiten, anders niets. Binnen kort krijg je van mij een brief, in het frans gesreven, waarin ik di dwazen en névrosés de waarheid zal zeggen. Maar gelijktijdig gaat daarvan een kopi naar een van mijn kennissen, gesteld in dezelfde taal. En mochten ze mij treffen, dan zal tot mijn laatste wilsbeschikkingen behoren, dat deze kopi in een frans blad word gepubliseerd en ook in andere landen. Ik kan aan geen enkel staatshoofd vragen ze grati te geven ....’

Uit de reacties van K. blijkt geraffineerde opzet. Hij is ook zelf — naar zijn zeggen — mikpunt der anarchisten.

‘Wijt het niet aan gemis van belangstelling [aldus diens schrijven van 25-4-1903, met het dure brievenhoofd van Krasnapolsky Amsterdam] dat ik in gebreke gebleven ben iets van mij te doen hooren. Een oogziekte veroorzaakt door een ontploffing waar ik in Marseille aan bloot gesteld was, belette mij iets te doen. En ook thans kost het mij moeite te schrijven. Ik verzoek je daarom de slordigheid van deze brief te excuseeren. Met groote ingenomenheid las ik je respect, brieven, waaruit mij een zoo opgeruimde geest tegemoet zwaaide, ’t Spijt mij dat ik deze opgeruimdheid niet deelen kan, verscheurd als mijn hart is bij het aanschouwen der ruïne van het zoo jarenlang met moeite en opoffering opgetrokken gebouw der vakbeweging. Wat een désastre! Wat een ontgoocheling! ’

K. doet zich voor als een man, begaan met de maatschappij en haar problematiek. Hij suggereert in die dagen van de spoorwegstakingen zijn vriend contact op te nemen met de Frederik van Eeden van Walden. Rens, zo laat hij doorschemeren, is typisch de man die aan de toppen van Nederland invloed moet uitoefenen ten goede. Zeker als hij daarstraks over de nodige miljoenen zal beschikken.

‘Doch laat ik je niet langer vervelen met mijn verdriet, en laat ik je schrijven over je verheugenis, je Esther ... In ieder geval raad ik je doe geen stap of schrijf geen brief zonder mij eerst geraadpleegd te hebben ... En jij blijft vreemd voor haar tot zij jou het sein geeft...’

De figuur van Esther heeft in het leven van de arme dichter tot vrij laat rondgespookt. Er doen verhalen de ronde, dat ‘vrienden’ hem naar Parijs hebben laten komen om zijn bruid in levenden lijve te ontmoeten. In een praalkoets zou men Rens van Gare du Nord regelrecht naar een bordeel op Montmartre hebben gevoerd. Diverse apocriefe versies van zulke legenden, in steeds sterkere bewoordingen, circuleerden in de jaren ’20 rondom het Leidseplein.

Al zulke verhalen overwoekerden tenslotte het gehele levensbeeld van een man, die meer in zijn mars had dan velen zijner bespotters wilden vermoeden.

26