De zoon van een gazzen

ten, door de kooplieden uit Europa, door de handelaars in glas - paarlen -en schoensmeer - en plantenvet - en pinkpillen - en kunstzandsteen - en papieren zolen. Gij staart machteloos naar wat zich om uw muren afspeelt, want daar verrijst het Nieuwe... de vergrooting van uw stad... de moderne uitbreiding ‘Tel-Aviv’.

Daar ‘groeien’ de huizen niet als bij u, daar bouwt men volgens plannen, daar bouwt men in zandsteen en baksteen, met beton en cement, gepleisterd en geschilderd. Alles volgens het plan der ordelijke wanorde. Met systemen uit Duitschland, met Engelsche aanpassing aan het landschap, met Russische versmelting in het klimaat... Eén met de natuur... maar met de natuur der burgerlijk-Europeesche maatschappij. Alles dooreen in levendig bedrijf, maar ieder voor zich, ieder in eigen huis, met eigen tuin met eigen plantjes en boompjes en bloempjes, ieder in afgunst op het prot-zige klatergoud en den wansmaak der anderen.

Hier bouwt men villa’s als ‘Mon désir’, landhuizen als ‘Nooit gedacht’, kroegen als ‘De eerste aanleg’ en de goddelijke materialen van het land worden vervangen door geperste kalksteen uit Duitschland, gegoten rotsblokken uit Australië, hekken met ijzeren cactusbladeren, en schoorsteenpotten als kaboutertjes. Als in karikatuur loopen de kameelen en slepen de bouwmaterialen aan, die in mallebinding terzijde schommelen. Zij dragen de kalkbakken en zijn over heel het lichaam besmeurd door het klotsend-schokkende gemors der specie. Zij vervoeren de holle imitatie-zandsteen-blokken, die door de deining van hun gang, in bonzend tesamenstooten, reeds vóór het gebruik afbrokkelen. Zij slepen ijzeren balken, die hun bij kop en staart uitsteken, waardoor zij nauwelijks meer kunnen gaan. Zoo werkt de moderne techniek met het edel dier der oude volken.

Bij het aanbrengen der materialen speurt men eerst recht de technische macht der nieuwe wereld. Van hijschtoestellen geen spoor, van steigers nauwelijks sprake. Bij een huis, dat tot op de eerste verdieping is opgetrokken worden twee ijzeren balken op pijlers gelegd. De arbeiders hebben met veel moeite een der balken in den stand van een ladder, tegen den zoo juist gemetselden muur gezet, maar nu moet hij in de hoogte gebracht worden, opdat zijn dompmoment zal komen. Maar bij de eerste poging reeds, blijkt het, dat door de schuiving, de wringing en druk van den balk, de muur veel lust vertoonde eenige meters van zijn metselwerk naar beneden te storten.

De arbeiders weten allen, hoe het moet, hebben allen de leiding... Mij schijnt het gebeuren echter de geschiedenis van den Babelschen torenbouw. Hier klinken de adviezen van boven naar beneden in Jiddisch, in Duitsch

287