Tolk van 't olle volk

58

verwijzing naar RT s.v.

SLOUME/TL 918. Ook daar niet de Jiddisje origine. Zie RT s.v.

SMAA1/TL 919. Scheldnaam voor Simon. Smaai Jeude of Jeude Smaai. Hier is kennelijk sprake van een misverstand. Allereerst dit: de roepnaam voor Simon in het Jiddisj = Sjimmen/Sjimme. Bekend gebleven m de beide uitdrukkingen: 1. Sjimme komter mor in = iedereen is welkom; ook: Sjimme komter mor in, 't is jontev. 2. Over Sjimme en over Jos-sef = een karakterisering van overdadigheid, zoniet van overdrevenheid. Bie Polaks op de Vènne ist aaltied over Sjimme en over Jossef. Zie BJ, 888 en 889.

SMAAI, eventueel SMAAIJE = afk. van de joodse mannennaam SEMAJA/

SMAAIJE. Het gebruik als scheldnaam kan te maken hebben via event. samenhang in klank met smaden. "Wie smadend tot Uw hutje kwam...." (Staring)

SMAIGEL/TL 920. Smijgel = smiecht, gemene vent. Ik ben zo vrij dit te vereenzelvigen met SMIEGEL, TL 922. 1. Scheldnaam voor een Jood.

2. Smiecht, gemene vent. Smerige smiegel! Smiegeln = 1. bedriegen;

2. smaigeln, kruipend vleien. Ter Laan bedoelt: kruiperig. Ook hier legt de schrijver geen verband met het Jiddisj.

SMAKN/TL 920. De derde betekenis dient hier te worden geregistreerd: smakken met de tong en (of) lippen. Most nait smakn bie 't eetn, bist toch gain jeude?

SMOUS/TL 924. Scheldnaam voor een Jood. Geeft geen etymologie, die overigens wetenschappelijk omstreden blijft. Niet specifiek Gronings.

Eerder geregistreerd in gedichtje van Beligje Polak.

SOARO/TL 933. 1. Sara. Ook Soare. 2. Een feeks, een helleveeg, (verbastering van Soatan?) Koopman Maaier zien vraauw is anlieks 'n soaro van 'n wief. (Geert Bias.) Dij Soaro! = duivel nog aan toe! (basterdvloek.) Dij Soaroze keerl! Het geheel lijkt bijna onontwarbaar. Essentieel voor ons is de verbinding van de eigennaam Soaro (waarmee een speciale Sara kan zijn bedoeld), een met name bekend gebleven helleveeg. Deze verbinding kan overgegaan zijn in het taalgebruik. Waarbij de "joodse" interpretatie aannemelijk wordt. Ter Laan denkt (wetensch. uiteraard onhoudbaar) aan taal-associatie met Soatan. Voor de door mij gesuggereerde associatie met jeudn, pleit het voorbeeld van koopman Maaier. Het begrip "Soaroze" (ik denk in een geheel andere richting) staat daar buiten.

SOESMAN/Mannenvoornaam. Afgek. SOES. Reb Soes van Hasselt, de laatste "particulier" in Groningen, die als talmied gagam mag worden beschouwd .

SOTTJE/TL 937, Saartje. We blijven nog even bij deze eigennaam. Inderdaad heb ik het zó heel vaak horen uitspreken, in de periode dat de vorstelijke bijbelse naam (om begrijpelijke psychologische redenen) nog niet tot het kleurloze Sonja of Selma was gedevalueerd. Ook onder dit lemma bewandelt Ter Laan eigen wegen: 'n 01 Sottje = een oud wijfje, een sloofje etc. In die zin heb ik het nooit horen gebruiken. Om nog even bij mannenvoornamen te vertoeven: TL 933 SOAMEL = Samuel. Stad Sam(pie). Ik doe er het zwijgen maar toe. Ook op de vrouwelijke voornamen (ik heb een boeiende collectie verzameld) kom ik nog apart terug.

SPEK/TL 940. De uitdrukking As Jeudn spek eetn = as Poaske en Pinkster op ain dag komt. SPEKJEUDE = Jood, die zijn wet niet naleeft. Ook door joden gebruikt. Doe bist gain jeude, doe bist 'n spekjeude.