Van Israelieten tot Israeliers

Wenen, 14 Januari 1904

Aan David Wolffsohn Beste Daade!

Jij bent een brave kerel - maar wat denk je van mij?

Jij biedt me aan, dat ik mij door enige mensen uit onze beweging een jaarlijkse toelage zal laten uitkeren om in Londen te leven en de Beweging van daaruit te kunnen leiden. Ja, en mijn zelfrespect? Geloof jij, dat ik zulk een beschamende toestand zou kunnen verdragen? Waartoe zou ik van jullie geld moeten aannemen? Omdat ik naar eigen overtuiging gehandeld heb? En wat hebben jullie daaraan? Is het jullie zaak, jullie onderneming, jullie materieel belang, dat ik dien?

Neen, beste Daade, zet dat maar uit je hoofd. Het is stellig niet af te keuren, als men bij een zakelijke, eerlijke onderneming tegen beloning in dienst treedt. Maar bij een ideële onderneming is zulks — naar mijn begrippen — onfatsoenlijk, hoe vreemd dat ook moge klinken. Ik ben in dienst bij de Neue Freie Presse — helaas! —, maar ik acht me daar niet minder om. Ik zou ook een onderneming, die niets met journalistiek heeft te maken, tegen honorering kunnen leiden, wanneer ik tegen mezelf zou zeggen: daar heb je verstand van en je verdient terecht je salaris, omdat je de onderneming meer geld inbrengt dan men je betaalt en dan misschien een ander zou verdienen. Maar dat, wat jij voorstek, hoewel je hele oude vriendschap eruit spreekt, komt voor mij niet in aanmerking, daar het mijner onwaardig is.

De vele, elkaar tegensprekende, aanmerkingen van onze vrienden maken mij een beetje dol. Wij zijn een te nerveus volk.

Ik reis overmorgen naar Rome, waar ik een nieuw groot plan ga uitwerken. Dat is streng geheim! Op 1 Februari ben ik weer hier. Regel het zo, dat je niet vroeger komt. Misschien heb ik je direct wat te zeggen.

Hartelijke groeten, je trouwe Benjamin

Franzenbad, 6 Mei 1904

Beste Daade!

Dit is de rest van mijn brief, die ik naar Londen schreef; het andere, dat op een verkeerde veronderstelling berustte, heb ik geannuleerd.

Ik doe hier een hart-kuur. Mijn moeder weet er niets van; zij gelooft, dat ik alleen hier ben om uit te rusten.

Bega geen domheden als ik dood ben.

Hartelijk groet je een kapotgewerkte

Benjamin

82