Van Israelieten tot Israeliers

10. TIEN MAGERE JAREN, 1929-1939

Er is ons eens verteld dat in sommige streken van de Verenigde Staten de Joden nog te boek staan als de veroorzakers van de crisis van 1929, die zoveel kleine bezitters ruïneerde. Symptomatisch voor het voortbestaan van mythische voorstellingen, die het goed blijven doen maar die ondanks talloze varianten op den duur zo eentonig klinken. “Der Jude hat Schuld”

-    Waaraan? Aan alles - Waarom? Der Jude hat Schuld...

De keuze van het jaartal 1929 als beginpunt van ons hoofdstuk moge ook reëel gerechtvaardigd zijn, omdat de crisisjaren als zodanig overal een verscherping van het Joodse vraagstuk met zich meebrachten. Dat — primair — het ontstaan van het antisemitisme massapsychologisch op vele manieren verklaard kan worden, sluit immers niet uit dat het vaak secundaire factoren zijn geweest, die de doorslag bij calamiteiten gaven. Gegeven het andere wezen van de minderheidsgroep - en dit oorspronkelijk volksvreemde “anders zijn” dan zo ruim mogelijk opgevat — kunnen sociaal-economische oorzaken van tijd tot tijd als determinerende factor het ontstaan van pogroms bevorderen.

Wij leerden de immigratiebeperkingen uit de jaren dertig reeds kennen. Dat ook de Amerikaans-Joodse bevolking haar vraagstuk reeds door het aantal zag groeien - en dat dit stimuleerde tot intensievere aandacht voor Palestina — ook dat werd al eerder geconstateerd. Hoezeer aan de andere kant de massa als zodanig toch ook weer een beschermend karakter verleende aan de groep, die - als zovele andere nationale minderheden

-    binnen het gedragspatroon van de Amerikaanse maatschappij niet wel assimileerbaar zou blijken. En die daardoor ook meer was aangewezen op het handhaven van eigen groepssymbolen dan de Joodse centra van ons Europa. Sociale criteria van geheel aparte aard dwongen van meet af aan tot - om nu maar een bekende term te handhaven - “nationaal behoud”. Over het Jiddisj spraken wij al eerder. Een belangrijke Joodse pers ontwikkelde zich. Het Joodse theater groeide naar een niveau van betekenis. Belangrijke vormende instituten ontstonden, en wel naar alle richtingen van het Jodendom. Wij noemen het Dropsie-College te Phila-delphia (sedert 1913 geeft haar staf The Jewish Quarterly Review uit), het Hebrew Union College te Cincinnati (als oudste gesticht door de liberale unie van American Hebrew Congregations), het Jewish Theological Semi-nary te New York (in 1886 gesticht, op “conservatieve” basis - d.w.z.

111