Van Israelieten tot Israeliers

deze regeling met deugdelijke waarborgen worde omgeven; om te besluiten met een beroep op alle Joden in Nederland om in dit historisch tijdsgewricht van hun solidariteit te getuigen.^,,

Curieus was de redevoering van Hartog I. Kisch, die toen nog sprak namens de International Council der Jewish Territorial Organisation (later verliet hij de rijen der territorialisten), waarin het heet:

“Met “emancipatie” zijn we vertrouwd.

“Stichting-van-een-autonome-staat” stellen wij ons gemakkelijk voor, denkend aan de Afrikaanders, aan wie ook wij Joden ons in de boerenoorlog zo innig verknocht voelden, al waren hun voorouders Nederland uit, vóór de meesten onzer er in waren.

“Nationale rechten voor Joden” kan de Nederlandse Jood zich moeilijk voorstellen.

Verkondigt men hem dat hij de Joodse nationaliteit bezit, dan zal hij beweren ‘Nederlander van de Mozaïsche godsdienst” te zijn, zoals de Duitse Jood zich: “Staatsbürger Mosaischen Glaubens”, de Britse zich: “Englishman of the Jewish faith” noemt.

En dit is niet te verwonderen, want in een eenheidsstaat als Nederland, met gelijke plichten en gelijke rechten voor allen, worden staats-gevoel en nationaliteitsgevoel licht voor hetzelfde gehouden. Toch (en ik heb die wijsheid van Prof. Amonn, die dit klaar uiteenzet in zijn geschrift Nationalgefühl und Staatsgefühl) zijn ze niet hetzelfde, want “De staat kan men willen of niet willen. De nationaliteit als zodanig kan men echter accepteren of weigeren. Zij is gegeven, of zij verlangd wordt of niet. Een staat kan men opheffen, een natie niet.” Wij kunnen onverschillig zijn voor onze nationaliteit, het onaangenaam vinden er toe te behoren, maar blijven desondanks van nationaliteit Jood.

Nationaliteitsgevoel als Jood gaat evenwel met staatsgevoel als Nederlander uitstekend samen, ’t Is ons gemakkelijk de vraag, of we Nederlanders zijn, bevestigend te beantwoorden.”

De uiterste scheidingslijnen, die door de Congresdemonstratie werden getrokken, droegen een principieel karakter, wat tot goed begrip van de Joodse geschiedenis nog eens nadrukkelijk moet worden gesteld. De “Trennungsorthodoxie” (Agudas Jisroël) nam het de Amsterdamse Opperrabbijn A. S. Onderwijzer hoogst kwalijk dat deze aan de demonstratie had deelgenomen. Aan de tegenovergestelde kant stond de “liberale” Mr. F. S. van Nierop, die het nationale standpunt uit geheel andere overwegingen verwierp. Beide opvattingen vloeiden voort uit een 19e-eeuwse levensbeschouwing, die blijkbaar tot het verleden behoorde. Een nieuwe toekomst gloorde, het Oude Volk was ontwaakt.

“Ja, waarom gaan wij eigenlijk? Wat weten wij van het land dat ons

108