Martelgang of cirkelgang (over Da Costa) (zw)

terwijl hij het boek ter zijde legde. „Wilt gij soms rabbijnen worden?”

Hierop het gesprek eenige andere wending gevende, verliet hij ons .

Wij mochten hierin een kennelijke besturing van God zien, want had mijn broeder den geheelen titel gelezen, wij zouden zoo niet ontdekt, althans bij onze wederzijdsche betrekkingen verdacht zijn geworden.”

Dit fragment onmiddellijk gevolgd door weer een onnozel „toeval.”

„Het gebeurde daarna, dat ik mij op de bibliotheek van mijn oom bevond: steeds begeerig iets aan te treffen, dat in betrekking stond met datgene wat gedurig mijne ziel vervulde, liet ik mijne oogen over die menigte boeken gaan, zeer verlangende of ik ook een werk mocht vinden, dat mij over het Christendom sprak. Eindelijk ontdek ik een groot foliant, met het opschrift: Justini philosophi et martyris opera. Schoon die schrijver mij toen nog geheel onbekend was, deed mij echter den titel van martelaar hopen, dat ik in dit ge. schrift iets, hetgeen betrekking op het christendom had, vinden zou. Bij het openslaan viel dadelijk mijne aandacht op het eerste hoofdstuk, zijnde eene samenspraak met den Jood Ty-phon. Ik las het met ijverige belangstelling en vond daarin een kort overzicht der Messiaansche profetieën, hetwelk mij zeer nuttig was. Wederom eene blijkbare besturing der Goddelijke Voorzienigheid.”

N.b. alsof Immanuel Capadose in zijn „bibliotheek” de werktn van Justinus zou hebben. In Godesnaam, waar belanden we op het spoor van zulke zotheden? Of er een Capadose-bibliotheek van enige omvang heeft bestaan is al uiterst dubieus. 103) Er blijkt nergens iets van. Bovendien is het absoluut ondenkbaar, dat zich daa^ m de werken van Justinus zouden hebben bevonden. Waartoe? Het zou temidden van de tienduizenden delen der Joodse boekerijen van Amsterdam een vreemde exceptie zijn. Capadoses ontboezemingen vormen een waardige omlijsting van de Heydeck-casus.

Wij besteden aan dit geval zoveel aandacht, om daar straks niet weer geconfronteerd te worden met een polemiek, die ons nu alleen op grond van dit sprookje zou willen bestrijden.

103. Zie S. Shunami: Bibliography of Jewish Bibliographies, 1936. Hierin worden alle particuliere collecties van Amsterdam nauwkeurig opgenoemd. Er is geen sprake van boekerij van Capadose.

61