Martelgang of cirkelgang (over Da Costa) (zw)

ningen verbijsterde ons. Kennen wij nog de eigenaardige functie, die het begrip „geslachtslijst” in zijn denkwereld innam. De klank van zulke woorden op hun juiste toonhoogte te proeven en te beproeven, is niet de onbelangrijkste taak van de cultuurhistorici der 19e eeuw.

„Israël, het volk van ouds der genealogiën zoo lang het zijn eigen land bewoonde, heeft zijne geslachtslijsten wel niet van daar voortgezet in de lange eeuwen zijner algehele verstrooiing.” 70)

Niet oninteressant is in dit verband zijn juridische opmerking over het Leviraat. 71)

„Gelijk de Wet van het Jubeljaar, zoo heeft ook die van het Leviraat het behoud der geslachten en des grondeigendoms in de geslachten en derzelver namen ten doel. De broeder eens zonder manlijk zaad afgestorvenen in Israël was gehouden diens weduwe te huwen, ten einde uit haar (naar Israëlitische begrippen en Goddelijke bestemming, den akker, waarvan de vrucht aan den Echtgenoot en aan diens geslacht toebehoort!) niet voor zich zelven, maar voor den overleden broeder een erfgenaam te verwekken. Oud van dagteekening (reeds in de patriarchale tijden is de wet van het Leviraat in gebruik, 1 Mos. XXXVII:8), belangrijk in hare strekking, en diep van beteekenis in hare toepassing is ook deze door alle eeuwen heen in Israël bewaarde inzetting. Zij zorgde, even als de herstelling der eigendommen in het Jubeljaar, voor de in standhouding der bijzondere geslachten, aan welke van den beginne het beloofde Land uitgedeeld geworden was. Zij was eene soort van rechtsfictie, waardoor in zekeren zin tegen den dood zelven, door een geheel bijzonder soort van vertegenwoordiging van den broeder door zijnen broeder, van den stamgenoot door den stamgenoot, de uitsterving van een huis in Israël voorkomen werd.”

En dan die ontelbare plaatsen, waar hij spreekt over naam en afkomst:

„Gij weet de naam is de uitdrukking, de openbare van het wezen. Op goddelijk en menschelijk gebied is de naam de vertegenwoordiger van den persoon. Alleen door den naam wordt de eene persoon van den andere onderscheiden. Er is geene persoonlijkheid denkbaar zonder naam.” 72)

Het water van de doop vermocht juist op dit punt veel. Harry werd Heinrich. De komma van d’Israëli verdween. Hanna Bel-

70.    Israël en de Volken, 143.

71.    Voorlezingen O.T., 263, 264.

72.    Bijbellezingen, 257.

41