Rationalisme, Romantiek, Risjes

-72-

En toen de blijde maagd met fieren tred haar vracht,

Haar schat, haar nedrig wicht, den woesten Koning bracht,

Besproeid met teedre moedertranen,

Toen klonk om 's Eeuwgen throon het lied van 't Englenkoor,

Het aanschijn met hun wiek bedekkend voor Zijn gloor,

Ginds boven 's Hemels sterrebanen:

"Wat treurt ge, schoon uw voet in ballingschap verwijl!

0 JAKOB, meng geen traan meer met d'onzuivren Nijl,

Daar de Jordaan zijn oevers opent,

De dag naakt, en in 't eind ziet GOZENS slavenveld De vlugt naar 't heilig land, spijt PHARAOOS geweld,

Dier stammen lang op vrijheid hopend.

Dit hulsel van een kind, der vloeden speelbal, draagt Den Vorst van Sinax, der plagen Vorst, - een maagd Ontrukt hem aan de golvenbedding;

Hoogmoedig stervling, die des Eeuwgen raad miskent,

Bedenk, dees kleine wieg brengt hulp aan JAKOBS tent,

Dit wiegjen biedt de waereld redding!"

Het gedicht is een bewerking naar Victor Hugo, waarmee we andere aanknopingspunten raken in de sector der Europese Letterkunde. Het werd ontleend aan diens ODES ET BALLADES (1819-1827), waar het tot titel draagt: "Moxse sur le Nil". Het slot van dit origineel luidt:

"Ne gémis plus, Jacob, sur la terre d'exil,

Ne mêle plus tes pleurs aux flots impurs du Nil,

Le Yourdain va t'ouvrir ses rives.

Le jour enfin approche où vers les champs promis Gessen verra s'enfuir, malgré leurs ennemis Les tribus si longtemps captives.

Sous les traits d'un enfant délaissé sur les flots,

C'est l'élu du Sinax, c'est le roi des fléaux Qu'une vierge sauve de l'onde.

Mortels, vous dont l'orgueil méconnaît 1'Eternel,

Fléchissez: un berceau va sauver Israël,

Un berceau va sauver le monde."

Gedachtengangen die passen in een beeldvorming, die uit het bijbelse verhaal als symbolisch overkomt. "Wat treurt ge, schoon uw voet in ballingschap verwijl!" De vrijheid wenkt uit de verte. Slechts hoogmoedigen kunnen zich verkijken op Gods bestemmingen, ook en juist met dit onderdrukte oude volk, dat uit al zijn ellende uiteindelijk stralend tevoorschijn zal komen.

Het hulpeloze stakkertje, dobberend op die grote rivier, is voorbestemd "de waereld redding" te brengen. Zulke symboliek boeide Victor Hugo en zijn Nederlandse naneef. Winkler Prins raakt in zijn redelijke en zedelijke benadering van de bijbelse historie het actuele vraagstuk der joden, dat hij later van zeer nabij in Veendam leerde kennen. Daar ontstond blijvend contact met de plaatselijke rebbe Jonas Levie Voorzanger (1Ô21-1897):