Rationalisme, Romantiek, Risjes

-6-

hoofdtrekken samen te brengen» Een uitvoerige UITLEIDING zal toZ_et_e dan plaats bieden aan conclusies terzake, die geen stroming of beweging onbesproken zullen laten» Een totaalbeeld dus van de jood als type in onze literatuur; nachter en zonder vertekening» Als bijdrage tot de historie der joden in dit land»

In de vorige eeuw lag dat alles nog anders dan in de onze* Omstreeks 1800 moest men immers aan ons wennen» En dat ging niet zonder slag of stoot o Zoals Jan van Walrê (populair Haarlems poëet 1759-1837) openhartig bezingt:

ISRAËL

MET ZIJN DUIF

Wijze: La danse n^!est pas ce que j^faime

Wat ginnegapt hier d^feen en d^fander?

Gij ziet in uwen broeder Crous Van daag een burger Liedjes-Smous; ^ft Is Israël de Vaderlander:

Hij zegt u sjoulem met elkander;

Ook brengt hij u zijn duifje hier,

Dat dier (k maal)

Contribueert (bis) tot Democriets plaisier»

Het vanwege de couleur locale zowaar Hebreeuws gedrukte ^f!sjoulem^,f (over alle linies verkeerd gespeld; bedoeld werd ^ffsjoloum^ff/sjoloum aleichem=vrede over u; de joodse groet) mag ons niet doen twijfelen aan de boze opzet van onze    Jan, die in    de DEMOCRITISCHE    FEESTZANGEN

BIJ DE EERSTE VERJAARING DER REVOLUTIE    VAN HET    JAAR 1795 (waaraan ons

couplet is ontleend) formuleert:

De Rechten van den Mensch bevatten ook het Recht,

Dat men, al lachende,    van pas de waarheid    zegt»

Hij meende wat hij zei! En    met hem die    talloze    anderen,    waarvan ik er

twee kies o Zomaar uit de voorhoede onzer literatuur; willekeurig» Het hadden er tientallen kunnen zijn» Twee dus: êén "waarderende" en een negat ieve₀