Het verdwenen Ghetto

begrijpen, dat het hier destijds een geschikte lokaliteit voor zulk een Vinkenbuurt was.

In 1660 en 1661 werd de Vinkenbuurt met hare lijnbanen en kroften gesloopt en de Rapenburgerstraat in de plaats aangelegd, maar in de mond des volks is de oude naam blijven leven.”

Aldus dit lang-ademige citaat, dat ik U voorlees uit Jan ter Gouw’s Amstelodamiana *). Het brengt ons nader tot de buurt, waar Ter Gouw zo dikwijls moet hebben gewandeld als (het is weinigen bekend) leraar aan ons Seminarium.

Toen in 1658 de vierde uitbreiding der stad een feit werd, vestigden zich hier voornamelijk de beter gesitueerden — de „fine fleur” der Amsterdamse Jodenhoek. Hun verhuizing van Vlooyen-burg naar dit nieuwe, mooiere gedeelte-— zette zich van 1675-1725 door. Het is in deze jaren, dat ook de Weesperstraat, Nieuwe Heerengracht, Nieuwe Keizersgracht en Nieuwe Prinsengracht worden bebouwd ¹).

Domselaer zegt het minder juist -— doch poëtischer. Waarom zochten toen de Joden het Oosten van de stad? „Dewijl zij haer beloofde Messias uyt het Oosten verwachten.... ”²)

Van de Poort der Snoge houden wij nu eerst even rechts aan, steken bij de Muiderstraat (o, onvergetelijke halte van lijn 9) over en bevinden ons in de Rapenburgerstraat. ³)

„Markepleintje”

Links — op het Markepleintje — woonde omstreeks de helft van de vorige eeuw Gabriel Polak — hebraicus, bibliograaf, historicus. Een eenvoudige man met een omvangrijke kennis. Hij correspondeerde met de groten van zijn tijd, die hem ook opzochten in het Joodse Amsterdam — naam met de klank van een bronzen klok.

Toen Samuel David Luzzatto — de grote negentiende-eeuwse geleerde — op zoek was naar zijn „correspondent” belandde hij eindelijk hier. Bij zijn kelderwoning stond daar ■— gelijk Diogenes

72

¹

) A. M. Vaz Dias. Het Amsterdamsche Jodenkwartier, 1937, pag. 25.

²

) Bij Ter Gouw: Amsterdam, 1865, II, pag. 62.

³

) Deze laatste naam dankt de straat aan het voormalige eiland — oorspronkelijk begrensd door het Y, Oudeschans, Rapenburgwal en het Schippersgrachtje. „Rapenburg” heeft volgens sommigen te maken met de bodemgesteldheid of de ligging. Anderen denken aan een scheepswerf, aldaar in 1597 gebouwd door Adriaan Pieterszoon Raap.