Het verdwenen Ghetto

Polak, Hijman Wagenaar, Meijer Roest en N. H. van Biema, werd hij ook in wetenschappelijk-bibliografisch opzicht een man van betekenis.

In 1885 had de oude bibliotheek reeds haar plaats in een verbouwde ruimte gekregen. Grenzende aan de Medras. In 1889 werd de Livraria Montezinos — met al haar zeldzame boeken, prenten manuscripten, Hebraica en Judaica — Ets Haim aangeboden. Twee jaar later werd zij ingewijd. ¹)

De volgende bewogen jaren liggen nog vers in het geheugen. Ook naar dit bezit greep de schendende hand van Hitler. Doch het bleef — o wonderlijke historie — bewaard. En kwam, door velerlei hulp der Nederlandse autoriteiten, terug.

Zondag 30 November 1947 werd de bibliotheek van Ets Haim — onder een indrukwekkende belangstelling — opnieuw ingewijd.

Terwijl ik U dit alles vertel staan wij ongemerkt wederom onder de hoge poort. En wel wetende hoezeer de leegte van een vernielde Jodenhoek contrasteert met de historische schoonheid, vertel ik U tot slot het verhaal uit een vergeeld Minhagiemboek:

Wanneer in het Oosten van Europa de zevende dag neigde naar de avond en drie sterren verschenen aan Gods wijde hemel, werden de Joden bang. De beschermende vleugels van koningin Sjabbath lieten los en onherroepelijk moet men huiswaarts door de moeilijke straten en stegen der ballingschap. Dan — zo vertelt het verhaal — ontstaken de dorpelingen hun lantaarns aan de lichten van de oude sjoel en voelden zich daardoor beveiligd tegen de harde Joodse levenspractijk van alle dag.

Ontsteekt met mij tot slot van deze avond nog eenmaal Uw fakkel aan de goud-koperen kroon van deze tempel en weet U behoed door een bovenmenselijk contact met het eeuwige licht van ons Jodendom.

¹

) Over dit alles uitvoerig: Dr. M. C. Paraira en J. S. da Silva Rosa, Gedenkschrift (1916).