Het verdwenen Ghetto

bi Tswi Hirsch ben Jacob Asjkenazie plaats in de Goudse schuit. Joodse historie — ook dit.

De eerste sjoel der Asjkenaziem.

Wij wandelen verder. Een stukje plein over. En komen via de (welhaast verdwenen) Turfsteeg, langs de turfpakhuizen naar de Nieuwe Amstelstraat — de voormalige Schans.

Op de hoek van de Turfsteeg en de Nieuwe Amstelstraat stond de eerste synagoge-lokaliteit der Asjkenaziem. Op 13 April 1642 huurden zij van David Preto „twee benedenkamertjes en een klein keukentje staande aan de Schans bij het Almoezeniersturfhuis, met een in- ende uitgang aan de Leprozenburgwal, ingaande Mei e.k. Jaarlijks voor ƒ 180.-” ¹) Wijst het keukentje op een iets wijdere bestemming der lokaaltjes? Wij weien er weinig van.

Arm en onbelangrijk waren de eersten onzer rechtstreekse vaderen in deze koopmansstad. Vanaf het begin der 17e eeuw druppelen zij binnen, uit vele oorden der diaspora. Een van hen was de slager Simson Okus Bokus. Van hem werd 1 Januari 1617 een kind op Ouderkerk begraven. ²) Naast het slagersvak beoefende hij de goochelkunst. Okus-pokus! ³) Inderdaad!

„Interessant” hoor ik U mompelen. Maar wij gaan verder. In plaats van de richting naar het Meijerplein kies ik thans allereerst de weg naar de Amstel.

Een mooie gevelsteen Rechts van U een zeldzaam-inooie gevelsteen uit plm. 1650, afkomstig van het Water-looplein. Het opschrift „Josue — Dien Gode gehoorsaamt, gehoor-saemen D’elementen", een tekst volgens het verhaal in Jozua 10.

„Het is een onzer prachtigste gevelstenen, een als ⁷t ware in steen gesneden gravure en klaarblijkelijk — als zovele reliefs — naar een oude prent gebeiteld”, aldus Alings in zijn aantrekkelijk boekje. ⁴)

36

¹

)    A. M. Vaz Dias in B.M.G. v. J. W. VI.

²

^ls)    Volgens D. H. de Castro: Keur van Grafstenen, 1883,    bij    de    opgave    van

personen tussen 1616 en 1630 te Ouderkerk begraven.

³

)    Zie o.a. S. Seeligmann in Vrijdagavond I, pag. 371, c.

⁴

)    H. W. Alings: Amsterdamsche Gevelsteenen, Amsterdam    1943,    (serie

Heemschut) pag. 35.