Ondergangen

NAWOORD

Binnenkort brak de gehele familie uit elkander. Elk kindsdeel was enige honderden guldens. Met het hare trok de blinde vrouw bij Johanna binnen. Dat gezin had zich te Krommenie gevestigd, in een mindere winkel dan de vorige was geweest. Dagelijks ging de man met de hondenkar op afrit van boerenklantjes in omgelegen dorpen en losse woningen. Zij was nietig geworden, klagelijk, de blinde moeder. Ze leefde maar verdervoort in het dompe, luchteloze vertrek, het enigste, dat er na winkel en washok van de woning overschoot. Binnen enige jaren stierf ze. Johanna merkte weinig van haar dood. Zij was begonnen zich af te leven met haar kinderen. Telkens stierf er een, aan voedingsstoornissen, want zij kon ze het hunne niet geven, en telkens kwam er een ander kind bij. Voortdurend verhuisden ze, van Krommenie weer naar Velsen, en naar Beverwijk, en weer naar Wormerveer. Ook al eens in geheel andere streek, naar Weesp. Maar het ging nergens voldoende. Er was geen week zonder zorg, geen dag. Johanna klaagde nooit, dat lag buiten aanleg en aard. Ze aanvaardde, hield de zaken nog zoveel doenelijk in 't rechte. Ontaarden dee ze beslist in dat vernederende leven, want ze werd vroeg een oude vrouw, vaal van geel-benig gelaat, volstrekt niet zorgzaam op haar klederen. Toen zij ophield met kinderen krijgen had zij er drie over. Een meisje, dat later aan t.b. c. stierf. Een jongen, sterk van lichaam en verstandelijke zin,

26