Kanalje

Jacob, de zoon van Izak (de Haan)?? De enkele keer, dat De Haan zichzelf invoert in de eerste bundel van HET JOODSCHE LIED (gedicht DEMONEN) spelt hij de Hebreeuwse versie van Jacob als JANGA-KAUF, precies zo als op de kaft en de titelpagina van BAR-MITSWO. Er zijn méér aanwijzingen. BAR-MITSWO verschijnt met een omslag in dezelfde Chinees aandoende kapitalen als ״KANALJE" in het overeenkomstige geval. De kaft van beide boekjes is van dezelfde soort beige papier. Gewoonweg identiek. Tenslotte vermeldt de rugzijde van BAR-MITSWO: ,,Bij den uitgever van dit werkje zijn ook verschenen: L. M. HERMANS, DE SPIEGEL DER WAARHEID. (Moderne moralisatiën over Liefde, Prostitutie en Huwelijk) TWEEDE DRUK, f 0.60.

Beoordeelingen hierover op aanvraag franco. JACOB DE HAAN, ״KANALJE". f 0.50

Deze bundel zeer gevoelig geschreven schetsen uit de proletariërswereld werd tot nu toe door de pers in 't algemeen zeer gunstig gerecenseerd." Op inhoud en problematiek van dit pseudonieme boekje zal elders nader worden ingegaTan. Keren wij terug tot ons uitgangspunt. Lankkamp blijkt een jonge, progressieve uitgever, die blijkbaar ook contacten onderhield met de socialistische publicist L. M. Hermans. Heeft deze soms bemiddeld tussen de Deventer uitgeverij en Jacob de Haan? Ook Hermans publiceerde in het ZONDAGSBLAD! Lankkamp (zo blijkt) voelde voor aandacht trekkende geschriften van geavanceerde figuren. De rumoer om PIJPELIJNTJESzal hem niet hebben afgeschrikt, maar - integendeel - gestimuleerd. Zie de titelpagina van ״KANALJE".

DE JOOD JACOB DE HAAN

Dat temidden van de rel rondom PIJPELIJNTJES nu en dan sprake zal zijn geweest van joodse problematiek, behoeft hier niet te worden betoogd. Dat gedurende deze moeilijke periode ook Jacobs tweede naam ISRAËL min of meer plotseling tevoorschijn komt, is veel eerder vastgesteld. Tegen de achtergrond van De Haans latere, zionistische, orthodox-joodse evolutie is dit alles gemakkelijk te plaatsen. Daarbij valt op, dat de Jacob de Haan van 1904/1905 nog zeer ambivalent stond tegenover het geloof van zijn vaderen, en speciaal van zijn vader. Zoals binnen afzienbare tijd zal blijken uit de heruitgave van zijn vroege, joodse penne-vruchten.

In dit verband verwijzen wij naar een brief van Jacob aan Frederik van Eeden d.d. Haarlem, 6 november '99. Met de aanhef: Beste Mijnheer!

14