Het consult van Dr. Jozef Bueno aan het ziekbed van Prins Maurits van Oranje

inderdaad heeft beproefd tegen zijn ziekte, de jicht.

Het voorschrift van Lieven Leinse, de bekwame Zierikzeese geneesheer uit de eerste helft van de zestiende eeuw, is wellicht in navolging van Paracelsus, de lofredenaar van het ‘drinkbare goud’ ontstaan. Het voorschrift luidde: “men koke stukjes goud in vlceschnat en late dit wat trekken”.

Het drinkbare goud, een olieachtige alcoholische vloeistof, wordt verkregen door een dissolutie van goudchloride, een oplossing van één deel bladgoud en vier delen koningswater te voegen en vluchtige olie Oleum menthae, lavendulae, foenicula, melasse en dergelijke. Wilde het aanspraak maken op duurzaamheid, dan moet er bij zijn sterrevocht, humidum astrale, dat is keukenzout, het zout bij uitnemendheid, aldus Krul (i).

Het is dus wel zeer merkwaardig, dat beide broeders, Maurits en Frederik Hendrik, het beroemde preparaat hebben voorgeschreven gekregen.

Dat Dr. Bueno dit bijzondere geneesmiddel heeft voorgeschreven aan de ongeneeslijke prins Maurits, mag dus niet zo geheel onverklaarbaar zijn; ‘au grands maux les grands rcmèdes’, maar in die tijd werd aan dit middel niet alleen maar therapeutische kracht, doch evenzeer een wonderbaarlijke, een geheimzinnige, toegekend, een waar ‘levenselixer’ nog de herinnering in zich dragend aan de oudheid en aan de alchemie. Welbekend is het beeld van de ‘Goudenketen’ van Homerus als een symbool van de sympathische eenheid en de samenhang van alle natuurlijke oorzaken en voor de kringloop bij alle geschiedenis van de kosmos. Van oudsher heerste het denkbeeld, dat goud en kwik gelijksoortige, latente kwaliteiten moesten bezitten. De middeleeuwse Amaldus de Villanova (Baccione) geloofde aan de alles genezende werking van het aurum potabile.

i. R. Krul, De Stadhouder Frederik Hendrik drinkt vloeibaar goud. In:

Het Haagsch Jaarboek, 1894.

44