Het consult van Dr. Jozef Bueno aan het ziekbed van Prins Maurits van Oranje

vervolgens in eene zekere plaats weggezet tot den lóden September toe, wanneer het met pracht naar Delft gevoerd werd en nedergezet in het Hof aldaar tot den 20sten toe, toen het plechtig en met groote staatsie in den grafkelder nevens het lyk zyns vaders ter aarde besteld werd”.

Epicrise

Er werd dus bij de sectie een tumor in de lever gevonden, een ‘scirrhus’; van andere pathologische bevindingen wordt niet gerept, behalve dan van een secundaire geringe longinfectie. Tumoren in het darmkanaal, in de maag of elders in het lichaam werden niet gevonden, althans, er werd niet van gewaagd. Nu kan men daarvan niet zeker zijn in een tijd, waarin de sectie niet zo uitvoerig werd verricht als in de onze, en er van patholoog-anatomisch onderzoek nog geen sprake was (lymfklieren). Maar laten we aannemen, dat alleen de lever een tumor bevatte. Dan zou er sprake kunnen zijn van een ‘primair levercarcinoom’.

Deze vorm van kanker wordt in West-Europa slechts zelden aan-getroffen; in ons land werd het in één-vicrde tot één-vijfde procent der sectiegevallen aangetroffen (i).

Het primaire levercarcinoom komt voornamelijk voor op middelbare leeftijd, bij mannen meer dan bij vrouwen. Dit houdt verband met de grotere frequentie waarin de levercirrhose bij mannen wordt gevonden, dus hoofdzakelijk bij de potatoren. Het komt voornamelijk voor in twee vormen: le cancer massif en le cancer nodidaire. De massive vorm doet zich voor als een grote tumor-massa, meestal in de rechter leverkwab gelocaliseerd; de nodulatre vorm kenmerkt zich door een aantal, door de gehele lever verspreide tumorhaarden. Deze vorm zou vooral gevonden worden in cirrhotische levers. De scirrhus, in tegenstelling tot de medulaire,

i. H. T. Deelman, Leerboek der Pathologische Anatomie (Haarlem, 1940).

32