Geschiedenis der Portugeesche Joden te Amsterdam 1593-1925

31

Tartaz (1660—1695), die ook veel Spaansqh en Portugeesch heeft gedrukt, en die zijn opleiding ontvangen had als letterzetter bij Jozef, den zoon van Menasse ben Israël (1647); Netanel Foa (1702—1715), die eenige malen als titelversiering hetzelfde vignette gebruikte als op de vroegere Foa-drukken in Sabion-netta, n.1. twee leeuwen rondom een boom, met Davidsschild; Mozes Mendes Coutinho (1695—1711); Mozes ben Israël Dias (1695—1715), en Jacob Chajim b. Mozes Raphael de Cordovo. Deze laatste was na zijn vertrek uit Brazilië eerst als letterzetter bij Athias en andere drukkers werkzaam. Van 1692— 1703 bezat hij een eigen drukkerij en gaf o.a. de Spaansche „Opuscula” van de Barrios uit. Na hem vinden wij nog Arön ben Salomo Antunes („Newe Heregraft gegenüber die Plantage”) van 1717— ±1725.

Een tweede nijverheid, waarin wij Portugeesche Joden aantreffenj was de suikerraffinaderij. In 1656 werd, met goedkeuring der stedelijke overheid, doch onder eenigszins drukkende voorwaarden, door Abraham en Isaac Pereira aan de „N. Houtgracht over Vloonburg” (thans Waterlooplein 11—13, welk gebouw nog een Hebreeuwsch gevelinschrift vertoont) een suikerraffinaderij opgericht, welke tot 1664 heeft bestaan.

Deze Isaac Pereira heeft nog in een ander opzicht bekendheid verkregen: in 1644 richtte hij een academie op, waarvan hij als leider (Rosh) benoemde Menasse ben Israël, waardoor deze van zijn plan afzag, zich naar Brazilië te begeven om aldaar, door het drijven van handel, zijn slechten financiëelen toestand te verbeteren.

Een jaar later (1657) werd op „het hoeckerf van Marcken” door Salomon, Mozes en Isaac del Pina een suikerbakkerij opgericht, welke tot 1669 heeft bestaan. Een derde fabriek bezat Isaac Mocatta (1659) aan den Zwanenburgwal (thans Nr. 38—40).

Verder legden de Portugeesche Joden zich reeds spoedig na hun vestiging op de diamant-industrie toe. Door de perfecte bewerking en de uitstekende opleiding heeft deze industrie, die nog tegenwoordig te Amsterdam grooten-deels door Joden wordt - uitgeoefend, een wereld reputatie