Geschiedenis der Portugeesche Joden te Amsterdam 1593-1925

28

Dit is slechts een greep uit de zeer talrijke vereenigingen met pieuse, weldadige of wetenschappelijke strekking, welke in de eerste helft der 17e eeuw in Amsterdam waren opgericht. Daarnaast vond men de niet minder talrijke „academies” gewijd aan de beoefening der Hebreeuwsche, Spaansche en Portugeesche poëzie.

De overheid beschouwde de Portugeesche Joden als een aparte nationale Gemeenschap („die van de Portugeesche Joodsche Natie”) met het gevolg, dat zij slechts bij uitzondering het poortersrecht konden verwerven, dat dan echter niet op hun kinderen overging. Daardoor konden zij in geen gilde worden opgenomen, wat hun het uitoefenen van een ambacht practisch onmogelijk maakte.

Van het beginsel, dat door de stedelijke regeering van Amsterdam in 1632 was aangenomen: „de Joden, al zijn ze burgers, mogen geen poortersneringe doen” was alleen uitgezonderd datgene, wat noodzakelijk was voor de uitoefening van hun godsdienst (slager, en dergelijke). Ook de studie aan de hoogescholen was hun practisch onmogelijk, daar zij geen i taatsambt konden bekleeden en niet als advocaat konden worden aangesteld. De uitoefening der geneeskunde was hun wèl toegestaan; Joodsche apothekers waren eveneens toegelaten, doch mochten geen geneesmiddelen aan Christenen verkoopen. Dit laatste was louter een economisch machtsmiddel: de met drukke praktijk gezegende Joodsche genees-heeren verwezen hun Christen patiënten bijna steeds naar Joodsche apothekers.

De Portugeesche Joden voelden de uitsluiting uit de gilden niet zoo erg: zij waren zelden ambachtslieden of kleinhandelaren. Vandaar, dat zij zich tegen deze bepalingen, die korten tijd later voor de Duitsche Joden zoo drukkend bleken, niet krachtig hebben verzet. Dit had echter later allernoodlottigste gevolgen: toen de groothandel kwijnde en de kapitalen slonken, waren zij zonder geld en zonder vakkennis. Hiervan was het pauperisme het gevolg, dat omstreeks het midden der 18e eeuw opkwam.

Tot de weinige industrieën, waarin wij Portugeesche Joden