Geschiedenis der Portugeesche Joden te Amsterdam 1593-1925

27

als leeraar aan- de Inrichting benoemd, om dagelijks zes uren onderricht in den Talmud te geven.

Deze nieuwe leerschool was de eerste Joodsche academie, waarin een zeker systeem en eene geregelde volgorde in de leervakken werd ingevoerd; zij was tegelijkertijd een lagere en een hoogeschool, gratis toegankelijk zoowel voor de kinderen der armen als voor die der rijken.

In 1637 werd de Gebroederschap „Ets Haim” opgericht, om aan de uitblinkende studenten een toelage te verstrekken en om te voorkomen, dat de bekwaamste leerlingen ontijdig hun studie zouden afbreken. Tot de eerste leden bèhoorden o.a. Michael d’Espinoza* die in 1635 als Paraas van Talmud Tora had gefungeerd, met zijn beide zonen Isaac en Baruch. De naam van zijn laatstgenoemden zoon (Benedictus,- den later beroemd geworden wijsgeer) is in de ledenlijst doorgeschrapt, zeker nadat de ban over hem was uitgesproken, waardoor hij buiten de Gemeente was geplaatst.

De wijze, waarop in de Portugeesche Gemeente te Amsterdam het onderwijs was georganiseerd, strekte tot voorbeeld _{De Phoenix}, _het oudste van andere Gemeenten en wekte bij ge- wapen der Portugeesche leerde vreemdelingen, die Amsterdam be- ^Gemeen‘^e' vóórdat het Pe-

.    .    .    -    likaan-symbool werd ge-

zochten, een gevoel van oprechte bewon-    nomen,

dering. Deze modelschool zond haar leerlingen als Rabbijnen naar Hamburg, Londen, Bayonne, West-Indië, Brazilië en andere deelen van Amerika. Zoowel de bekende Rabbijn Shabbatai Sheftel Hurwitz, die Amsterdam in 1642 bezocht, als de niet minder, ook als bibliograaf, bekende Shabbatai Bass uit Praag, die zich in 1680 alhier ophield, schreven in hun werken vol geestdrift over het onderwijs aan deze school. Het Genootschap gaf, van 1728—1808, de antwoorden der studenten op de hun opgegeven vragen in druk uit. De Bibliotheek van „Ets Haim” bezit hiervan twaalf deelen, een bijna volledige collectie. Daar van elk dezer decisiën slechts een vijftien-tal, later twaalf, werden gedrukt, zijn deze zeer zeldzaam geworden.