Geschiedenis der Portugeesche Joden te Amsterdam 1593-1925

26

Geen dezer Instellingen echter heeft zóó krachtig bijgedragen tot de intellectueele ontwikkeling der Gemeente als de Genootschappen „Talmud Tora” en „Ets Haïm”.

De Gemeente Bet Jaacob nam reeds dadelijk na haar ontstaan de zorg voor het onderricht der jeugd op zich. Te dien einde werd de Vereeniging „Talmud Tora” opgericht, welke in 1616 vereenigd werd met het Genootschap „Bikur Cholim” onder een gezamenlijk bestuur. De nieuw ontstane Vereeniging, eveneens „Talmud Tora” genoemd, kreeg een veel Tuimer werkterrein doordat zij in haar program opnam alles, wat tot het Godsdienstonderwijs en de Wetstudie in den ruimsten zin des woords behoorde, waardoor dus de beide toenmalige Gepieenten van een lang niet gemakkelijke taak ontheven werden. De eerste Parnassim waren Abraham Gabay, David Abenatar en de als dichter bekende Rohiël Jéssurun (alias Paulo de Pina). In 1620 werden door het Genootschap twee huizen gehuurd, in de nabijheid van de gang, waarnaast de Synagoge der Gemeente Bet Jaacob gelegen was (het huis „Antwerpen”, op de Houtgracht), om als schoolgebouw te worden ingericht. De eerste leeraar was Jozef Salom Gallego uit Saloniki, de Chazan der Gemeente Bet-Jaacob, die o.a. verplicht was, de jeugdige leerlingen te onderrichten in de eerste beginselen tot de vertaling der Propheten, en in de verklaring van Rashi op den Pentateuch. Voor zijne beide ambten genoot hij een salaris van ƒ 54Ó.— benevens vrije woning en tegemoetkoming in de reiskosten van zijn gezin naar Amsterdam (1619). Begin 1621 werd Jacob Jeuda Leon als leeraar („Rubi”) benoemd, om dagelijks gedurende zes uren de jonge kinderen te onderrichten in het aanvankelijk onderwijs in het Hebreeuwsch lezen. Deze Leon, afkomstig uit Hamburg, kreeg later een groote vermaardheid door zijne kunstig bewerkte afbeeldingen van den Salomonischen Tempel en zijn gereedschappen, waarover hij, in het Hebreeuwsch en Spaansch, ook eenige werkjes heeft geschreven. Hieraan had hij zijn bijnaam „Templo” te danken. Zelden kwam een geleerde reiziger naar Amsterdam, die niet Templo’s afbeelding in diens woning ging zien.

Eenige maanden later werd de Chagam Saul Levi Morteyra