Geschiedenis der Portugeesche Joden te Amsterdam 1593-1925

van Portugeezen met Joodsch bewustzijn. De generatie hunner grootvaders, die in hun jeugd door het verbannings-edict van 1492 getroffen waren en die het nieuwe geloof in plaats, van ballingschap hadden moeten kiezen, was nog in de Joodsche traditie onderwezen. Daar iedere mededee-ling hieromtrent in het strengste geheim moest plaats vinden, ontving het geslacht hunner vaders slechts een wei-nigje hiervan. De kennis der Hebreeuwsche taal, van den inhoud van Bijbel en Talmud, om van de Rabbijnsche literatuur te zwijgen, geraakte verloren, en het derde geslacht, dat der zonen, dat opgegroeid was in ondèrricht in de Katholieke dogmatiek, had van het Jodendom slechts een vage herinnering: het kende slechts eenige, half begrepen, gebruiken. Dit is dan ook de reden, waarom uit de eerst aangekomen Marranos geen leeraren voor de jonge Gemeente konden worden gerecruteerd, doch dat een Duitsche Jood, een Ashkenaz, Mozes Uri ha- Levi uit Emden, hen in de functies van Mohel (besnijder), Chazan (voorlezer) en predikant, in de leer van het Jodendom onderwees.

De eerste Joden in Amsterdam durfden nog niet openlijk als zoodanig voor den dag te komen: te lang aan voortdurend gevaar blootgesteld, vonden zij het beter, in hun nieuwe woonplaats voorloopig onopgemerkt te blijven. Lang zou dit echter niet duren: buurtgenooten waarschuwden het Gerecht, dat zich in hun straat lieden ophielden, die zij voor geheime Katholieken en Spaansche spionnen hielden. Op den Grooten Verzoendag van het jaar 1596 werden zij, ten huize van Samuel Palache in het gebed vereenigd, door den Schout en zijn manschappen overvallen en Mozes Uri ha- Levi, zijn zoon Aron en Jacob Tirado gevangen genomen. Voor de Burgemeesters gebracht, wist Tirado, die zich van de Latijnsche taal bediende, de stedelijke overheid te overtuigen van het nut, dat de vestiging van kapitaalkrachtige kooplieden voor Amsterdam kon opleveren. De gevangenen werden in vrijheid gesteld en hun werd toegestaan, hun godsdienst ongestoord, zij het dan nog niet in het openbaar, uit te oefenen.

Zij schreven onmiddellijk dit gunstige resultaat naar hun