Geschiedenis der Portugeesche Joden te Amsterdam 1593-1925

opschrift.” Twee der vreemdelingen begaven zich den volgenden dag naar het huis van den Jood, Mozes Uri ha- Levi geheeten, en begonnen in het Spaansch een gesprek met hem. Daar zij elkaar echter niet verstonden, werd Aron, de zoon van Mozes, erbij geroepen, om hun te woord te staan. Zij gaven hem hun verlangen te kennen, in het Jodendom te worden opgenomen, daar zij zonen Israëls waren. Mozes antwoordde toen, dat zulks in zijn stad, waar de Luthersche godsdienst overheerschend was, niet kon plaats hebben. Hij wees hun echter op een kaart van Amsterdam den Montelbaan-storen aan en raadde hun aan, in de nabijheid daarvan, in de Jonkerstraat, een huis te huren en een teeken aan te brengen, opdat hij het huis gemakkelijk zou kunnen vinden; terwijl hij beloofde, binnen twee of drie weken zelf daar te zijn. De vluchtelingen begaven zich toen naar Amsterdam, deden wat hun raadsman gezegd had en werden kort daarop gevolgd door Mozes Uri ha- Levi en zijp zoon Aron. Zij lieten zich besnijden en richtten een kamer in, waar zij dagelijks in gebed bijeen kwamen.

Vergelijkt men deze beide overleveringen met elkaar, dan ziet men, dat de eerste spreekt van een klein aantal Marranos waaronder zich ook eene dame bevond, die over Londen naar Amsterdam kwamen, terwijl het tweede verhaal spreekt van een gezelschap Spanjaarden, zonder dame, die over Emden hierheen kwamen. Ook de motieven der beide expedities zijn verschillend: terwijl de eerste overlevering uitsluitend de vrees voor de Inquisitie als oorzaak voor het verlaten van Portugal opgeeft, vindt men bij de tweede het handelsoogmerk als oorzaak der emigratie. Spanje en Portugal waren op het einde der 16e eeuw op weg, hun wereldhandel te vernietigen, terwijl het Calvinistische Holland, in opstand tegen deze landen, een nieuwe wereld opende voor het initiatief der kooplieden. Wij krijgen dan een gelukkig samenvallen van de belangen der emigreerende Portugeezen met die van de opkomende handelsstad Amsterdam.

In het vroege voorjaar van 1593 hadden de eerste Portu-geesche Joden te Amsterdam voet aan wal gezet. Van Por-tugeesche Joden kan eigenlijk geen sprake zijn, hoogstens