Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

ii De Duitse inval

Gedurende de laatste week van augustus 1939 was Mechanicus op vakantie in Zwitserland, met dochter Juul en zijn vriendin Olga Mos-kowsky-Elias. Juul: ‘Ik was geslaagd voor mijn eindexamen gymnasium en als beloning mocht ik met paps en Olga mee op vakantie. Heerlijk vond ik dat, ook al was er oorlogsdreiging, want in Nederland was eind augustus de mobilisatie afgekondigd. Maar goed, we gingen gelukkig tóch.’

Die eerste september bracht het drietal een bezoek aan Genève. ‘Plotseling kwam het bericht van de Duitse invasie in Polen. Dat sloeg in als een bom,’ vertelde Juul. ‘Paps moet de consequenties van wat er was gebeurd, goed hebben ingeschat. Toch heeft hij geen moment gezegd: We blijven weg, want we zitten hier veilig in Zwitserland. Hij belde onmiddellijk de krant, voor een bevestiging. Daarna besloot hij dat we meteen naar huis moesten. Dat hebben we gedaan, in een over-volle, verduisterde trein. Ik vond het doodeng. Maar mijn vader werd als het ware naar de redactie gedreven.’

Hoe Mechanicus het klaarspeelde is een raadsel, maar het Handelsblad had nog die avond een buitenlands overzicht van zijn hand, kennelijk onderweg naar huis gemaakt en doorgebeld. Onder de titel ‘De lont in het kruit’ schreef hij: ‘Dat het thans uitgebroken conflict geloca-liseerd blijft, lijkt niet waarschijnlijk. Op het ogenblik kijkt Europa in gespannen aandacht naar Londen en Parijs, die in dit kritieke uur staan voor een beslissing van het grootste belang, zowel voor hun eigen bestaan als voor de toekomst van Europa.’

Frankrijk en Engeland verklaarden op 3 september de oorlog aan Duitsland. Nederland en België stelden zich neutraal op. Mechanicus meldde: ‘De oorlog verkeert thans in zijn beginstadium. Hoe hij zich verder zal ontwikkelen, ligt nog in het duister.’

Tijdens de vakantieweek in Zwitserland ontmoetten Mechanicus, Olga en Juul een Nederlandse vrouw, met wie het trio direct plezierig contact had: Jo Heinsius, een apothekeres uit Nijmegen. Jo zou een goede vriendin van de familie Mechanicus worden. Zelfs nu ze ver over de tachtig is, behoren de dochters nog steeds tot haar kennissenkring. ‘Ook ik ben die eerste september teruggegaan naar Holland,’ vertelde ze. ‘Mijn com

9i