Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

dat schrijven vrij moeizaam; het kostte hem veel denkwerk, veel concentratie en vooral veel heen en weer geloop, want dat deed hij ettelijke uren per dag: ijsberen, dreutelen, drentelen. Hij schreef zijn slotartikelen voor de krant volgens mij het liefste thuis.’

Handelsblad-medewerker George Stempher, in die tijd financieel redacteur, herinnerde zich dat Mechanicus graag ongestoord werkte. ‘Hij schreef vaak in de bibliotheek van de krant, daar was het rustig.’

In augustus 1932 deed hij over een door hem voltooide serie Rusland-beschouwingen die hij Annie Jonkman ter lezing had gestuurd, per brief de volgende bekentenis: ‘Het deed me plezier datje over mijn bundeltje opstellen wat goeds te zeggen had, niet uit ijdelheid, maar omdat ik waarachtig in dit werk gezwoegd en getobd heb en eerlijk gezocht heb naar de vorm, waarin ik mij naar eerlijke overtuiging zou uitdrukken.’

Het verhaal gaat dat Mechanicus na zijn vierde reis, vanwege zijn kritische houding, van de Sovjet-autoriteiten Rusland niet meer in mocht. Hij zou persona non grata zijn geworden. Juul Mechanicus hoorde dit van haar moeder. ‘Hij was te kritisch geweest. Intourist mocht hem niet meer meenemen,’ vertelde ze. Ook dochter Ruth was hier zeer beslist over: ‘Hij kreeg geen nieuw visum en kon Rusland niet meer in.’

Een brief van 18 augustus 1936 aan Annie Jonkman, bevestigt in grote lijnen deze bewering. Hierin is sprake van de moeilijkheden met het verkrijgen van zijn reispapieren voor een vijfde Rusland-reis: ‘In een conferentie met mijn directeur en hoofdredacteur is goedgevonden, dat ik vrijdag vertrek,’ schreef Mechanicus, ‘maar mijn pasvisum is nog niet verleend en daarzonder kan ik moeilijk vertrekken. Vandaag heeft Intourist naar Moskou geseind om mijn pasvisum en als Moskou een beetje snel is, zou het er morgen kunnen zijn. Maar voorlopig moet ik maar weer even afwachten.’ Mechanicus publiceerde echter in 1936 en de jaren daarna geen nieuwe serie Reisschetsen meer, waaruit kan worden opgemaakt dat zijn visum inderdaad door Moskou werd geweigerd en dat de geplande reis kennelijk op het laatste moment moest worden afgezegd.

In de jaren hierna bleef Mechanicus vanuit Nederland de ontwikkelingen in Rusland aandachtig volgen. Ook al zou hij het land niet meer bezoeken, hij schreef nog talloze Rusland-artikelen, over uiteenlopende onderwerpen, in het Handelsblad. Daarnaast kreeg hij in de eerste helft van de jaren dertig warme belangstelling voor een geheel ander

57