Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

16 Kamphistorie

De antisemitische acties in Duitsland leverden in de jaren dertig een stroom van joodse vluchtelingen naar het buitenland op. Zij trachtten een veilig heenkomen te zoeken en probeerden, vaak via Nederland, naar Engeland of Noord- en Zuid-Amerika te reizen. Duizenden vluchtelingen kwamen onze grens over, velen illegaal. De hoop was dat Nederland hen zou helpen naar veiliger oorden uit te wijken. De ontvangst van de vluchtelingen in ons land, in totaal ongeveer 23 000, was niet bepaald hartelijk. De Nederlandse overheid stelde zich uiterst terughoudend op. Van meet af aan werden de vluchtelingen opgevangen in kampen en opvanghuizen verspreid over het gehele land. Begin 1939 kwam de regering tot de conclusie dat hun verblijf langer zou gaan duren dan oorspronkelijk was verwacht. Dit vroeg om een duurzame oplossing. De minister van Binnenlandse Zaken stelde daarop voor om één groot centraal kamp in te richten, dat in de plaats moest komen van de kleinere kampen en tehuizen. Een zoektocht naar een geschikt terrein begon en uiteindelijk werd besloten een kamp te bouwen op de kale, troosteloze heide bij Westerbork, vlakbij het dorp Hooghalen, op ruim tien kilometer van Assen. Met opzet werd voor deze afgelegen lo-katie gekozen, omdat men op politiek niveau van mening was dat de vluchtelingen zoveel mogelijk van de gemeenschap moesten worden geïsoleerd. De regering besliste tevens dat de staat financieel niet mocht worden belast met de bouw- en inrichtingskosten van het kamp, ongeveer 1,25 miljoen gulden. Het in maart 1933 opgerichte Comité voor Bijzondere Joodse Belangen stelde zich voor dit bedrag garant. De bouw van kamp Westerbork begon in de zomermaanden van 1939.

De eerste groep Duits-joodse vluchtelingen kwam op 9 oktober 1939 in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork aan. Zij werden gehuisvest in eenvoudige, houten barakken met weinig faciliteiten. In de maanden daarna werden meer joden uit andere kampen naar Westerbork gebracht. Zij allen dienden mee te helpen aan de verdere opbouw van het kamp. Zo werden in 1939 en 1940 vrijgezellen- en gezins-barakken gebouwd, alsmede een ziekenhuis, een school, een keuken en een synagoge.

Op 10 mei 1940 telde de bevolking van kamp Westerbork 700 joden, bijna allen van Duitse afkomst, die in de vroege morgen van die dag

135