De Arbeidsovereenkomsten in de Diamantindustrie

24

Voeg daaraan toe, dat de werklieden op winkels van den juwelier gemakkelijker en vlugger „leveren” kunnen dan anderen , minder tijd verliezen, dus ook meer kunnen afmaken, zonder dat de patroon daartoe gedwongen is groote waarden tegelijkertijd uit zijn huis te geven, en ge hebt de overtuiging, dat het niet in de bedoeling van partijen gelegen is, iets anders te sluiten dan eene aanneming van werk, evenals alle andere klovers en snijders tot op heden hebben gedaan.

Daarbij komt nog iets. Werklui op winkels van den juwelier betalen geen „bazengeld”.

De ondernemers van winkels, de snijders-en kloversbazen , waarover boven gesproken is, genieten eenig voordeel van hun „knechten”. Wel is waar hebben ze niet veel kosten op dezen, maar ’t is den knecht dikwijls veel waard op den winkel van een baas te komen, daar — en dat vooral bij klovers — er nog heel veel nepotisme in het vak bestaat, en, wat meisjes en vrouwen aangaat, de meeste oud-leerlingen niet veel van het vak afweten, genoeg om een steentje onder leiding te snijden, niet genoeg om zelfstandig te kunnen arbeiden.

De knechten krijgen in den regel het loon, dat door den juwelier aan den baas wordt betaald, onder aftrek van eene vaste som per partijtje, of van een zeker percentage van dat loon. Bij klovers kan dit nog al varieeren, soms van 10 tot 15 ct. per karaat, zoodat een kloversbaas van eiken knecht 5 tot 15 gulden trekken kan. Echter kunnen deze grenzen in uitzonderingsgevallen aanmerkelijk verschuiven.

Bij de snijders bedraagt dit bazengeld 10°/₀ van het loon. Dit bazengeld — we zullen het bij de slijpers weer ontmoeten — is een zeer wezenlijk kenmerk voor het bestaan van eene dienstbetrekking. We hebben immers reeds gezien dat alle verhoudingen zich hebben ontwikkeld uit de aanneming van werk, en dat de aannemers van werk ploegen werklui onder zich brachten. Het bazen-loon is de ondernemers-winst, die een baas zich bemachtigt door het aannemen van arbeiders, zoodat we den regel stellen kunnen, en dat is de heerschende meening onder de diamantbewerkers zelf, dat,