Vught, dertien maanden in het concentratiekamp

de barakken langs het prikkeldraad lopende warrelen duizenden gedachten door zijn hoofd. Wat een ellende! Hoe lang moet dat zo nog doorgaan? Weet de Duitse bevolking dan niets van deze wreedheden ? Keurt het ze wellicht goed ? Ach, in Duitsland zijn talloze van deze kampen. Iedereen weet het toch, maar het volk heeft zijn persoonlijke vrijheid van denken verloren, het hoogste, dat een mens bezit.

Onderhand dat Louw loopt te denken stromen de barakken leeg. Er komen steeds meer mensen, die achter het prikkeldraad met elkaar discussiërend heen en weer lopen. Ook vormen zich groepjes Haftlingen, die met hun rug tegen de barak in het mulle zand gaan zitten praten. Ineens komt Louw, die net aan zijn gezin dacht, tot bezinning. Wat geeft dat gepieker! Je kunt je aan jezelf toch niet onttrekken door een vlucht in de onwerkelijkheid. Daarom stapt hij op een der groepjes gevangenen af. Het is een mooie afleiding en tevens leerzaam om eens te horen, wat deze mensen beroert.

„Kameraadschap — praat me er niet van.” Een gebocheld mannetje heeft het woord. Hij staat met een tabaksdoos in zijn hand tussen vier gevangenen, die zich haasten om een vloeitje van hem aan te nemen. „In de gevangenis”, zoo vervolgt hij, „was ik blij naar een kamp te gaan, want ik zou daar met mensen samenkomen, die allen hetzelfde lot moesten delen. Daar zou zeker kameraadschap zijn, maar neen hoor, schobbejakken zijn het, egoïsten. Als je je even omdraait is je brood of je shag gestolen. Daarom, een sigaret kunnen jullie van mij draaien, maar praat me niet over kameraadschap.”

Even is het stil, daar de mannen aan hun vloeitjes staan te likken. Dan mompelt één van hen protesterend: „Der benne toch ook nog wel goeie mense ?”

Wat er verder nog gesproken wordt hoort Louw al niet meer. Hij staat nu achter een volgende barak, bij een groepje Friese boeren.

„Saboteren maar, saboteren. Ze kunnen het makkelijk zeggen. Maar daar zit ik nou samen met mijn zoon in het kamp. Wat moet er nou van de boerderij terecht komen ? En wat is er met staken bereikt?”

Vught 2