Vught, dertien maanden in het concentratiekamp

zo’n klein beetje, maar wagenwijd. Ik had gezien, hoe hij met een paar cigaretten ’s middags den etenuitdeler omgekocht had, om hem iedere dag stiekum in het wasruim ten koste van zijn medegevangenen wat meer eten te geven. Hoe hij van vermagerde, aan roken verslaafde Haftlingen hun boterrantsoen opkocht en met een volle tabaksdoos in zijn zak iedere vraag om een vloeitje of shag negeerde, denkende, ieder zorgt voor zich en God voor ons allen. Deze onsociale handelingen en nog vele meer hadden me innerlijk veranderd en doen inzien, dat z’n smerige praktijken alleen nog mogelijk waren, zolang de arbeiders het zelf in de hand werkten. Daarom vroeg ik den achterover leunenden man, die dacht voorrang te hebben, of hij zich niet vergist had. Maison Le Grand Monsieur is in de Kalverstraat, je bent hier in het wasruim van concentratiekamp Vught, dat wil zeggen, dat je net als alle andere gevangenen over één kam wordt geschoren.” De man kwam met een ruk weer overeind zitten, keek mij niet begrijpend aan, maar bedacht zich. Alle Haftlingen lijken op elkaar. Het was natuurlijk een vergissing. Weer achterover leunende, zette hij de zaak even recht. „Geen grappen, kappertje, je vier cigaretten zijn gegarandeerd, maak maar gauw af.” Het is treurig en eigenlijk niet geheel juist, maar een duivels genoegen welde in mij op toen ik antwoordde; „Het spijt me, maat, doch voor omkoperij had je voor de oorlog bij me moeten zijn. Toen was ik nog slaaf van mezelf. Nu ben ik niet van plan de rechten van mijn medemensen voor cigaretten of geld te vertrappen. Sluit maar achter die rij aan, dan zal ik je straks helpen! Het gezicht dat hij toen trok, zal ik niet gauw vergeten. Als een geslagen hond droop hij af. Ik heb hem nooit meer hoeven te helpen, denkelijk scheert hij zich nu zelf. Je bent klaar, maat, een goed mes, hè?”, Ja,” stemt Henk in, „een goed mes en een leerzame ontbaarding.”

Het eten duurt vanavond wat langer dan gisteren. Een goede gever buiten het kamp heeft via het Roode Kruis eiken gevangene een pond kersen gestuurd. Ieder is optimist, de nieuwsberichten waren goed, er is officieel bekend gemaakt, dat alle Hollanders zoveel mogelijk levensmiddelen in huis

115