Vught, dertien maanden in het concentratiekamp

naar het bed van den rustverstoorder. De man is net bezig, zijn bed op te maken. Op Henk’s vraag: „Hoe gaat het, maat?” mompelt hij een paar onverstaanbare woorden en gaat door met zijn dekens recht te trekken. Henk is gerustgesteld. Blijkbaar heeft hij alleen maar zwaar gedroomd. Toch was er iets in de panische angst van den man, wat Henk getroffen heeft. Daarom neemt hij zich voor den man in het vervolg in het oog te houden. Wanneer hij na enige dagen ontdekt, dat zijn beschermeling zich altijd van de anderen afgezonderd houdt en als in trance zijn weg gaat, wordt het hem duidelijk, dat dit één der vele geesteszieke kampslachtoffers is. Trachtend, hem te helpen, probeert Henk wel eens voorzichtig een gesprek met hem aan te knopen wat hem echter telkens mislukt. Een schuwe blik en een onverstaanbaar antwoord zijn het resultaat. Henk is echter onvermoeibaar en wanneer hij toevallig den man in zichzelf gekeerd achter de barak ziet zitten, doet hij weer een poging. „Zo, ouwe baas, fijn weer, wat!” Even glijdt een schaduw van wantrouwen over het gezicht van den aangesprokene. Z’n hoofd trekt hij als een verschrikte vogel tussen zijn magere schouders. Doch dit keer geeft hij duidelijk antwoord: „Ja,” meteen kijkt hij weer strak voor zich. Z’n houding is die van een verhoorde, die bang is teveel tegenover zijn rechter los te laten. Henk Iaat zich rustig naast den man neerzakken en na een korte pauze vat hij het gesprek weer op. Een klomp uittrekkend zegt hij rustig: „Deze klomp zit me te strak, dat is jammer, want hij is nog zo goed als nieuw.” De nu volgende pauze wordt door Henk benut om een mes uit zijn zak te halen. Henk zit in spanning. Zal het hem lukken om interesse te wekken? Schijnbaar wel, want de man kijkt schuw op zij. Er zijn geen ogen op hem gericht en Henk is ogenschijnlijk in het uitsnijden van zijn klomp verdiept. Na enige minuten voelt Henk een zachte druk op zijn arm en klinkt de doffe stem van zijn buurman: „Neen, zo niet.” Henk haalt onhandig zijn schouders op. Z’n gezicht is één en al onwetendheid. „Hoe dan ?” De man neemt de klomp, die Henk hem toereikt zwijgend over. Na enig gepeuter lukt het hem de klomp met succes te bewerken. Wanneer hij ermee klaar is en de klomp terug

110